Suốt ba năm ròng, người phụ nữ ấy đều đặn thắp bếp lửa ấm giữa làng quê yên ả, nấu từng bữa cơm chiều cho các cụ già neo đơn. Không ai trả cô một đồng, cũng chẳng ai yêu cầu cô làm vậy. Cô chỉ cười và nói: “Có cơm ăn, có người già cười, thế là đủ.” Nhưng một ngày nọ, tất cả bỗng chấm dứt. Và người ta gọi cô là “kẻ trục lợi từ lòng tốt”…
Làng Trúc Sơn, Nghệ An – một buổi chiều mùa hè oi ả
Trời tháng sáu, nắng như đổ lửa. Trong căn nhà cấp bốn nhỏ nằm cạnh con ngõ đất đỏ, chị Hà – một phụ nữ ngoài ba mươi, dáng người tần tảo, tóc búi gọn sau gáy – đang lúi húi bên nồi giò heo to tướng đang sôi lục bục.
Mồ hôi nhỏ giọt từ trán chị xuống chiếc áo cũ sờn vai, nhưng đôi mắt vẫn ánh lên niềm vui. Hôm nay, chị hầm giò heo với đậu xanh – món khoái khẩu của cụ Tám bên xóm Hạ, người cụ đã 83 tuổi mà sống một mình trong căn nhà lá xập xệ.
Chị Hà bắt đầu nấu cơm miễn phí cho người già trong làng từ ba năm trước, sau khi nghỉ làm công nhân ở miền Nam, về quê vì mẹ mất đột ngột. Trong những ngày u buồn nhất, chị phát hiện ra có quá nhiều cụ già neo đơn trong làng – con cháu đi làm ăn xa, cả tháng không ghé. Có người bệnh, có người đói, có người chỉ cần một bữa cơm ấm là khóc òa.
Chị nghĩ: “Mình còn sức, sao không giúp họ được?”
Từ hôm đó, chị dựng lại gian bếp cũ của mẹ, đi xin củi, gom gạo, mua thêm ít rau, ít thịt từ tiền tiết kiệm. Dần dần, chị Hà học cách quay video lại quá trình nấu nướng, đăng lên mạng xã hội. Không phải để khoe, mà để chia sẻ câu chuyện của các cụ – và bất ngờ, video của chị lan truyền mạnh mẽ.
Người xem thương cảm, ủng hộ chị bằng những khoản donate nhỏ. Có người gửi tiền, có người gửi gạo, có người chỉ nhắn “Cố lên, chị Hà ơi”.
Chính những điều đó giúp chị duy trì bếp cơm suốt ba năm. Mỗi ngày một bữa, đều đặn lúc 5 giờ chiều. Không ai bắt buộc, không ai ép buộc. Chị gọi đó là “Bếp Tình”.
Nhưng rồi chuyện không ngờ xảy đến.
Chiều hôm đó, khi chị Hà đang xếp từng phần cơm vào hộp, ngoài cổng bỗng vang lên tiếng ồn ào. Một nhóm người lạ mặt, cùng vài người trong làng, dẫn đầu là ông Phúc, trưởng thôn mới nhậm chức, bước thẳng vào sân.
Chị Hà ngạc nhiên, còn chưa kịp chào, ông Phúc đã chỉ tay vào nồi giò heo:
– Chị nấu cơm này để làm gì?
– Dạ, để phát cho các cụ trong làng như mọi hôm ạ…
– Vậy chị có biết việc quay video các cụ già trong làng là xâm phạm hình ảnh người khác không?
Chị Hà bối rối:
– Dạ… em đều hỏi ý các cụ trước rồi, ai đồng ý thì em mới quay. Em cũng không hề bôi xấu hay dựng chuyện, chỉ muốn lan tỏa điều tích cực thôi…
Ông Phúc nhếch mép, gằn giọng:
– Lan tỏa điều tích cực à? Hay là lợi dụng sự khốn khổ của người già để câu view, kiếm tiền?
Người phụ nữ đứng cạnh ông tiếp lời:
– Ba năm nay, chị livestream, quay video, nhận donate từ mạng xã hội, số tiền đó không nhỏ đâu! Chị ăn một mình, còn các cụ có được đồng nào?
Chị Hà sững người. Rồi chị khẽ đáp:
– Nhưng… em dùng toàn bộ tiền đó để mua thực phẩm, gas, dụng cụ nấu, và duy trì bếp ăn này. Em không giữ riêng đồng nào hết…
Nhưng đám người kia không nghe. Một người trong nhóm giật lấy điện thoại đang đặt quay trên giá, ném xuống đất vỡ tan. Rồi họ lao vào:
– Dẹp! Cấm nấu cơm từ hôm nay! Muốn nấu thì phải chia tiền cho cả làng! Còn không, dẹp hết đi!
Tiếng xoong nồi va chạm chát chúa. Cái nồi giò heo – tâm huyết của chị suốt ba tiếng – bị đá lật, đổ tràn cả nền đất. Chị Hà hoảng hốt nhào tới, nhưng quá muộn. Nước nóng làm bỏng tay chị, nhưng chị không kêu, chỉ thẫn thờ nhìn những khúc giò trôi dưới nền gạch.
Bà cụ Mười – người hay tới sớm nhất để nhận cơm – đứng ngoài hàng rào, lặng người chứng kiến.
– Mấy người… mấy người làm gì thế? Hà nó tốt bụng nấu cho tụi tôi ăn… Mấy người phá nồi cơm này rồi ai lo cho tụi tôi?
Ông Phúc quắc mắt:
– Cụ ơi, tốt bụng gì! Nó lấy hình ảnh của cụ đem lên mạng kiếm tiền. Cụ có được chia không? Có ai gửi tiền về cho cụ không? Cái này gọi là “làm màu”, là trục lợi từ lòng tốt đó!
Bà Mười rơi nước mắt.
Chị Hà không nói thêm gì. Chị ôm tay bị bỏng, cúi xuống nhặt lại những chiếc muôi, chiếc vá còn sót lại dưới đất. Không ai giúp, không ai cản họ. Những người từng nhận cơm im lặng quay đi. Có người tránh ánh mắt chị.
Tối hôm đó, lần đầu tiên sau ba năm, Bếp Tình không đỏ lửa.
Chị Hà ngồi một mình trên bậc cửa, ánh đèn vàng hắt lên khuôn mặt mệt mỏi. Không khóc. Không oán. Chỉ là… buồn đến tận đáy lòng.
Chị nghĩ: “Làm ba năm rồi, chắc cũng đến lúc nghỉ…”
Nhưng chị không biết rằng, phía sau tấm màn đêm, có một đứa trẻ đang lén đứng bên cửa sổ nhìn chị. Đó là Bé Na – cháu nội của cụ Tám, mồ côi mẹ, ba bỏ đi, sống cùng cụ trong căn nhà rách.
Và chính con bé ấy sẽ là người khơi lại bếp lửa tưởng chừng đã lụi tàn…
Sáng hôm sau, làng Trúc Sơn như thường lệ, vẫn yên bình. Nhưng có một điều gì đó đã vắng đi…
Không còn mùi thơm của cơm chiều bốc lên từ gian bếp của chị Hà.
Không còn tiếng cụ Tám ngồi húng hắng ho chờ phần giò.
Không còn hình ảnh chị Hà với chiếc tạp dề bạc màu, nở nụ cười quen thuộc khi trao hộp cơm nóng cho từng người.
Người ta cứ nghĩ một ngày không có bếp thì cũng như bao ngày khác thôi. Nhưng đến ngày thứ hai, thứ ba, rồi cả tuần, sự trống vắng đó như một lỗ hổng không thể lấp.
Bà Mười – cụ già hay kể chuyện thời chống Pháp – ngồi thở dài:
– Mỗi chiều không có hộp cơm của con Hà… bụng không đói, mà lòng cứ thấy lạnh…
Cụ Tám càng ngày càng yếu, chán ăn, còn bé Na thì từ hôm đó không chịu ra ngoài. Trong đầu con bé là hình ảnh chiếc nồi bị hất đổ, đôi mắt đỏ hoe của chị Hà, và ánh nhìn lạnh lùng của những người lớn hôm ấy.
Một chiều thứ Bảy, bé Na xách chiếc cặp tơi tả, chạy một mạch đến nhà chị Hà.
Chị Hà đang trồng rau sau vườn, bàn tay quấn băng vì vết bỏng vẫn chưa lành hẳn. Bé Na đứng ngoài hàng rào, khẽ gọi:
– Cô Hà ơi…
Chị ngẩng lên, mỉm cười nhẹ:
– Na đó hả con? Sao không ở nhà với ông?
Na bặm môi, mắt hoe đỏ:
– Con nhớ cơm cô nấu. Ông Tám cũng nhớ. Cô… nấu lại được không?
Chị Hà khựng lại, cúi đầu. Một lúc lâu sau, chị đáp:
– Cô nấu lại… người ta lại tới đập phá nữa thì sao?
– Con không cho họ đập đâu! Con quay video, quay lại hết, đăng lên mạng! Người ta sẽ bênh cô!
Chị Hà lắc đầu, cười buồn:
– Người ta bênh hay chửi, cô đều từng trải qua rồi. Nhưng cái cô sợ nhất là… khi mình thật lòng giúp người mà lại bị nghi ngờ, bị xem là “làm màu”, là “tham tiền”. Cô mệt rồi, Na à…
Bé Na im lặng. Rồi nó rút trong cặp ra một phong bì nhàu nát, giúi vào tay chị:
– Con lượm ve chai mấy tháng nay, được 126 nghìn. Cô cầm lấy, nấu lại bếp cơm cho tụi con đi. Con không cần phần, chỉ cần ông Tám có cơm ăn là được.
Chị Hà nghẹn ngào, ôm chặt con bé vào lòng.
Tối hôm đó, video đầu tiên sau gần hai tuần im lặng xuất hiện lại trên kênh của chị Hà.
Nó không quay bữa cơm nào. Không có cảnh bếp lửa, cũng không có cụ già xúc động. Chỉ là hình ảnh chị ngồi dưới gốc cây vú sữa, tay cầm phong bì giấy nhỏ, đọc lá thư viết nguệch ngoạc của bé Na:
“Con mong mọi người giúp cô Hà nấu lại cơm cho các ông bà. Vì tụi con nhỏ, tụi con chưa biết nấu, nhưng cô biết, và cô thương tụi con…”
Video khép lại với câu nói của chị Hà:
– Tôi không xin tiền. Tôi chỉ mong mọi người hiểu: lòng tốt không phải lúc nào cũng cần được hiểu đúng, chỉ cần không bị đạp đổ.
Chị tưởng video ấy rồi cũng sẽ bị bỏ qua. Nhưng không.
Nó lan truyền chóng mặt. Các bình luận ùa về:
“Chị là ánh sáng ở vùng quê nghèo này!”
“Đừng bỏ cuộc, chị Hà. Cả nước ủng hộ chị.”
“Tôi gửi ít tiền mua gạo. Cố lên!”
Một nhóm thiện nguyện lớn ở Hà Nội – Hội Tấm Lòng Vàng – đăng bài viết ủng hộ chị Hà. Họ quyết định hỗ trợ chị dựng lại Bếp Tình, nhưng lần này sẽ hợp pháp hóa hoạt động qua mô hình “Bếp cộng đồng”. Họ sẽ làm việc với chính quyền địa phương, minh bạch tài chính, bảo vệ hình ảnh người được giúp đỡ, và đặc biệt là:
Chị Hà sẽ vẫn là người đứng bếp chính.
Khi đoàn thiện nguyện về làng Trúc Sơn, cả làng kéo ra xem. Lúc ấy, ông Phúc – trưởng thôn – lúng túng không nói nên lời. Một thành viên trong hội chỉ nhẹ nhàng nói:
– Chúng tôi không bênh ai, chỉ bảo vệ điều đúng. Một cộng đồng mạnh không phải nhờ ai giàu, mà nhờ có người biết yêu thương.
Nhưng lần này, không chỉ có chị Hà nấu nữa. Có thêm bà Mười phụ gói xôi, bé Na rửa rau, chú Hòa – hàng xóm – chở gạo, và thậm chí cả ông Phúc cũng xin được góp một ngày công mỗi tuần để “chuộc lỗi”.
Một bảng chi tiêu được dán công khai trước cửa bếp. Mỗi phần cơm đều có tên người ủng hộ, có lời nhắn gửi.
Và lần đầu tiên, chị Hà nở nụ cười thật sự – không gồng, không buồn. Chị hiểu: lòng tốt khi gặp hiểu lầm là điều đau đớn, nhưng nếu giữ được niềm tin, thì nó sẽ thắp sáng lại – như bếp lửa không tắt.
