Ngày bố tôi quay về, là đúng ngày chúng tôi treo bức tranh “Gia đình hạnh phúc” lên tường nhà mới. Mẹ tôi nhìn ông ấy từ trên bậc thềm, tay vẫn cầm cây chổi lau nhà, nước mắt không rơi—chỉ có đôi mắt như đã chết lặng từ mười năm trước, giờ sống lại, lạnh buốt hơn cả gió đông đầu mùa.
Khi tôi học lớp 3, tôi đã từng tin rằng bố là một siêu anh hùng. Ông cao lớn, giọng nói trầm ấm, luôn biết cách làm mẹ cười kể cả những ngày nắng như đổ lửa hay mưa tầm tã. Chúng tôi sống trong một ngôi nhà cấp bốn ở ngoại ô TP. Vinh, không khá giả nhưng đủ ấm áp.
Cho đến cái ngày, mối tình đầu của bố—người phụ nữ mà tôi chưa từng gặp—xuất hiện như một bóng ma từ quá khứ.
Nghe đâu bà bị ung thư giai đoạn cuối, không người thân, không tiền chữa trị. Bố tôi lặng đi sau cú điện thoại. Mẹ tôi lúc đó đang chuẩn bị cơm tối, tay cầm con dao gọt dở quả bí. Bố bảo: “Anh phải đi một thời gian. Giúp người ta chút thôi.”
Chúng tôi không biết rằng “chút thôi” ấy là cả một hành trình không có đường về.
Chỉ vài ngày sau, bố tôi bán chiếc xe máy, thế chấp sổ đỏ căn nhà. Rồi ông biến mất. Không một lời nhắn. Không một cuộc gọi.
Tôi không bao giờ quên được cái đêm đầu tiên mẹ tôi ôm hai đứa con ngủ ngoài hành lang của khu tập thể cũ. Không ai nhận mẹ con tôi. Họ bảo mẹ tôi bị chồng lừa gạt, sợ liên lụy.
Mẹ bắt đầu cuộc đời mới bằng nghề nhặt ve chai. Bà gầy sọp đi chỉ sau vài tháng. Tay chân đầy vết chai sần. Nhưng mỗi tối, mẹ vẫn cố dành thời gian chỉ tôi học chữ, nhắc em tôi đừng ngừng mơ ước.
Một thời gian sau, mẹ chuyển sang bán đồ nướng đêm. Chiếc xe đẩy nhỏ được mua lại từ một bà cụ về quê. Mùi thịt nướng thơm phức lan ra cả con hẻm. Người ta đến ăn vừa vì đồ ngon, vừa vì thương người đàn bà gầy guộc, ánh mắt luôn kiên cường.
Tôi lớn lên cùng với tiếng rao “bánh mì nướng, xiên que nóng đây!”, cùng mùi khói bếp ám tóc mẹ mỗi đêm về.
Mẹ làm quần quật suốt gần 10 năm, từ vỉa hè đến thuê được mặt bằng nhỏ ở góc chợ. Khi tôi đỗ đại học, mẹ trốn trong bếp khóc một mình. Em tôi thì bắt đầu phụ mẹ bán hàng, học nghề nấu ăn từ bà.
Vào năm tôi 22 tuổi, mẹ dốc hết tiền tích góp mua được căn nhà cấp 4 ở quận ven thành phố. Ngày chuyển vào nhà mới, chúng tôi treo lên bức tranh “Gia đình hạnh phúc”. Em tôi nói đùa: “Còn thiếu người bố nữa mới trọn vẹn.”
Chúng tôi không ngờ rằng chỉ vài giờ sau, người đàn ông ấy xuất hiện.
Trên bậc thềm nhà, ông đứng run rẩy, gầy hơn nhiều so với ký ức của tôi. Đôi mắt mờ đục, khó nhọc đưa tay ra như muốn ôm lấy mẹ. Ông bảo ông bị ung thư, cần giúp đỡ.
Không ai lên tiếng.
Mẹ tôi nhìn ông một hồi lâu, rồi lặng lẽ quay vào, đóng cửa lại. Trong tiếng lách cách của then cửa, tôi nghe thấy cả một quá khứ vừa bật dậy, vừa sụp đổ lần nữa.
Tôi bước theo mẹ vào bếp. Không ai nói gì. Lò nướng vẫn đỏ lửa. Em tôi thì đứng đờ người, đôi mắt đỏ ngầu.
“Con tính sao?” mẹ hỏi, tay rửa dưa chuột như thể chuyện ngoài cửa chỉ là một giấc mơ.
Tôi đáp: “Con không biết. Ông ta… dù sao cũng là bố.”
Mẹ tôi gật đầu, như đã lường trước câu trả lời. “Mẹ không cấm các con. Nhưng mẹ không có gì cho ông ta đâu. Mười năm, mẹ trả hết rồi.”
Đêm đó tôi ra ngoài tìm ông. Ông ngồi ở ghế đá công viên gần nhà, ho liên tục, nhìn gầy như sắp gục.
Tôi ngồi xuống bên cạnh, im lặng. Một lúc sau, ông quay sang: “Bố xin lỗi. Lúc đó, bố không nghĩ mọi chuyện lại thành thế…”
Tôi cắt ngang: “Lúc đó bố chọn người đàn bà khác. Chọn bỏ rơi vợ con. Không cần nghĩ nhiều cũng biết sẽ thế nào.”
Ông cúi đầu. Tôi hỏi: “Giờ bố muốn gì?”
“Bố không còn ai. Bệnh viện nói cần 300 triệu để điều trị. Bố biết bố sai rồi. Nhưng giờ… bố không còn nơi nào để đi.”
Tôi không biết là thương hại hay tức giận đang bốc lên trong người mình. Tôi chỉ thấy cổ họng nghẹn đắng.
Một tuần sau, tôi quyết định trích phần tiền tiết kiệm gửi cho ông 50 triệu. Mẹ không nói gì, chỉ lặng lẽ gật đầu.
Ông nhận tiền, khóc. Lần đầu tiên tôi thấy một người đàn ông khóc như đứa trẻ.
Nhưng đó cũng là lần cuối cùng tôi thấy ông.
Bố mất sau ba tháng, một mình trong phòng trọ nhỏ thuê gần bệnh viện. Người ta gọi cho tôi bằng số điện thoại trong túi ông. Khi đến, tôi thấy ông vẫn ôm bức ảnh cũ—ảnh tôi lúc 8 tuổi đứng bên ông trong buổi liên hoan ở trường.
Sau đám tang đơn sơ, tôi trở về, ngồi bên mẹ. Em tôi đang chuẩn bị món mới cho cửa hàng.
Mẹ tôi nói khẽ: “Có những người, dù không còn ở lại trong đời mình, vẫn sống mãi trong ký ức. Tha thứ… không phải vì họ xứng đáng, mà để lòng mình nhẹ đi.”
Tôi nhìn lên bức tranh “Gia đình hạnh phúc” trên tường, lần đầu tiên không còn thấy thiếu ai nữa.
