Tôi đứng giữa phòng khách rộng lớn của nhà chồng, mùi hương trầm pha lẫn mùi gỗ lim nồng nặc đến mức ngột ngạt. Trước mặt tôi là 5 cuốn sổ đỏ và khay sơn mài đựng 50 cây vàng cưới được xếp ngay ngắn, lấp lánh dưới ánh đèn chùm pha lê. Một cảnh tượng mà bất kỳ cô gái nào cũng mơ ước, nhưng với tôi lúc này, chúng chẳng khác nào những xiềng xích được mạ vàng.
Cả họ nhà trai im phăng phắc. Không khí đặc quánh lại. Mẹ chồng tôi ngồi trên ghế trường kỷ, tay phe phẩy chiếc quạt trầm hương, ánh mắt bà không nhìn tôi mà dán chặt vào người phụ nữ đang ngồi co ro ở góc ghế đối diện: Mẹ tôi.
Mẹ mặc chiếc áo dài nhung màu mận chín, chiếc áo tôi đã phải dành dụm tiền lương ba tháng để may cho bà. Nhưng đôi bàn tay bà – đôi bàn tay thô ráp, nứt nẻ, ám màu phèn chua và những vết sẹo do mảnh sành cứa đứt của một đời bới rác mưu sinh – thì không thể giấu đi đâu được. Bà cứ xoa xoa hai tay vào nhau, cố gắng thu mình lại cho nhỏ bé hơn trước sự hào nhoáng của thông gia.
Khánh – chồng tôi, người đàn ông tôi yêu suốt 3 năm qua – đứng dậy. Anh cầm ly rượu, mặt hơi đỏ, giọng nói mang theo men say và cả sự ngạo mạn mà tôi chưa từng thấy khi chúng tôi còn yêu nhau.
“Hôm nay, trước mặt họ hàng, con cũng nói thẳng,” Khánh hắng giọng, chỉ tay về phía tráp vàng. “Số vàng này và mấy căn nhà kia, là bố mẹ cho vợ chồng con làm vốn. Nhưng có điều kiện. Lan, em về làm dâu nhà này thì phải biết thân biết phận. Cái nghề bới rác của mẹ em, tốt nhất là nên dẹp đi. Đừng để người ta nhìn vào rồi xì xào nhà thằng Khánh có bà thông gia đi lượm ve chai. Mất mặt lắm.”
Tôi chết lặng. Tai tôi ù đi, tim như rơi thẳng xuống nền gạch lạnh. Tôi nhìn sang mẹ. Bà cúi gằm mặt, đôi vai gầy guộc run lên bần bật, nước mắt rơi lã chã xuống vạt áo mới. Bà định đứng dậy xin lỗi, nhưng tôi đã kịp nắm chặt lấy tay bà.
Khánh vẫn chưa dừng lại, anh ta cười khẩy, bồi thêm một câu – câu nói đặt dấu chấm hết cho cuộc hôn nhân chưa đầy 24 giờ này: “Cô lấy được tôi là phúc ba đời nhà cô, tẩy rửa cái mùi rác rưởi ấy đi. Còn mẹ cô, từ mai cấm bén mảng đến khu nhà này, tôi sẽ cho người gửi ít tiền về quê coi như bố thí…”
“Bố thí?” Tôi lặp lại, giọng nhẹ bẫng nhưng sắc lạnh.
Tôi buông tay mẹ, bước thẳng đến trước mặt Khánh. Không khóc lóc, không van xin. Tôi nhìn thẳng vào mắt anh, nở một nụ cười mà cả đời này anh sẽ không bao giờ quên.
“Anh nghĩ tiền mua được tự trọng sao?”
Tôi đẩy mạnh khay vàng về phía mẹ chồng. Những thỏi vàng va vào nhau kêu lanh canh chói tai. 5 cuốn sổ đỏ tôi ném thẳng xuống bàn.
“Vàng cưới, tôi trả. Danh phận con dâu nhà giàu, tôi trả nốt. Phúc ba đời nhà tôi là được mẹ tôi nuôi lớn bằng những đồng tiền sạch sẽ, chứ không phải ngồi trên đống tiền mà nhân cách mục ruỗng như các người.”
Tôi quay sang đỡ mẹ dậy, dõng dạc nói giữa sự ngỡ ngàng của cả họ nhà trai: “Mẹ, mình về thôi. Nhà này chật quá, không chứa nổi nhân cách của con.”
Tôi nắm tay mẹ bước ra khỏi cổng biệt thự trong tiếng xì xào chết lặng. Nhưng điều họ không biết là, ngày hôm đó, tôi không mất gì cả — mà chính họ mới là người vừa đánh mất tất cả. Bởi vì Khánh chưa bao giờ biết, tôi thực sự là ai.
Rời khỏi căn biệt thự lộng lẫy đó, tôi đưa mẹ lên một chiếc taxi. Suốt chặng đường về căn trọ nhỏ, mẹ khóc không ngừng. Bà nắm chặt tay tôi, giọng nghẹn ngào: “Là tại mẹ… tại mẹ nghèo, làm nghề hèn mọn nên con mới lỡ dở cả đời người. Mẹ xin lỗi con…”
Tôi ôm lấy bà, lau đi những giọt nước mắt mặn chát trên gò má sạm đen. “Mẹ không sai gì cả. Mẹ nuôi con ăn học đàng hoàng, thành người tử tế. Chính họ mới là người không xứng đáng với chúng ta.”
Thực ra, Khánh và gia đình anh ta chỉ biết tôi là một nhân viên văn phòng bình thường ở một công ty xuất nhập khẩu. Họ không biết rằng, “nhân viên bình thường” ấy thực chất là Trưởng đại diện khu vực phía Bắc của một tập đoàn đa quốc gia, người vừa ký quyết định đầu tư vào chuỗi cung ứng mà công ty gia đình Khánh đang khao khát có được hợp đồng thầu phụ. Tôi giấu thân phận không phải để thử lòng ai, mà chỉ vì muốn một tình yêu đơn thuần, không vụ lợi. Tôi muốn Khánh yêu tôi vì chính con người tôi, chứ không phải vì cái danh “Giám đốc vùng” hay mức thu nhập ngàn đô.
Nhưng canh bạc này, tôi đã thua đau đớn.
Ngày hôm sau, tôi tắt điện thoại, xin nghỉ phép một tuần để đưa mẹ đi du lịch – điều mà bao năm qua tôi bận rộn chưa làm được. Tôi muốn bà quên đi sự sỉ nhục ngày hôm qua.
Trong khi đó, ở nhà Khánh, mọi chuyện bắt đầu rối tung lên. Tôi nghe phong phanh từ một người bạn chung rằng, ngay sau khi tôi bỏ đi, mẹ chồng tôi đã lên cơn tăng xông vì tức giận, mắng nhiếc tôi là loại “đũa mốc chòi mâm son”. Nhưng bi kịch thật sự đến vào ba ngày sau.
Công ty vận tải của gia đình Khánh nhận được thông báo hủy hợp đồng từ đối tác lớn nhất – chính là tập đoàn tôi đang làm việc. Lý do đưa ra là: “Không phù hợp với văn hóa đạo đức doanh nghiệp”. Thực tế, tôi chưa hề tác động gì cả. Nhưng sếp tổng của tôi – một người nước ngoài cực kỳ trọng chữ tín và đạo đức – đã tình cờ nghe được câu chuyện ồn ào này từ trợ lý (người đã đến dự đám cưới và chứng kiến tất cả). Ông ấy nói: “Một kẻ không tôn trọng người phụ nữ sinh ra vợ mình, thì không thể tin tưởng để giao phó hàng hóa trị giá hàng triệu đô.”
Một tuần sau, tôi trở lại văn phòng với bộ vest đen phẳng phiu, thần thái sắc sảo, khác hẳn cô dâu nhẫn nhịn hôm nào. Vừa ngồi xuống ghế, cô lễ tân đã gọi điện báo: “Chị Lan ơi, có người tên Khánh muốn gặp chị, anh ta nói là chồng… à không, người quen của chị. Anh ta nài nỉ dữ lắm.”
Tôi nhìn xuống sảnh qua camera an ninh. Khánh đứng đó, tiều tụy, râu ria lởm chởm, chiếc áo sơ mi nhăn nhúm. Trông anh ta chẳng còn chút gì của vị công tử ngạo mạn ném tiền vào mặt người khác hôm nào. Có lẽ, việc bị cắt hợp đồng lớn đã khiến công ty gia đình anh ta lao đao, và bằng cách nào đó, anh ta đã biết tôi là ai.
“Bảo anh ta lên đây,” tôi nói, giọng lạnh băng.
Khi cánh cửa phòng làm việc mở ra, Khánh sững sờ. Anh ta nhìn bảng tên “Trưởng Đại Diện – Nguyễn Ngọc Lan” đặt trên bàn gỗ sồi, rồi nhìn tôi. Trong mắt anh ta là sự kinh ngạc tột độ pha lẫn hối hận muộn màng.
“Lan… em… em là sếp ở đây sao?” Khánh lắp bắp.
Tôi không mời anh ta ngồi, chỉ thản nhiên ký nốt xấp giấy tờ: “Anh đến đây để bàn chuyện công việc hay chuyện cá nhân? Nếu là công việc, vui lòng liên hệ thư ký đặt lịch. Nếu là chuyện cá nhân, thì giữa chúng ta không còn gì để nói.”
Khánh lao đến bàn làm việc, giọng khẩn khoản: “Lan, anh sai rồi. Bố mẹ anh cũng biết lỗi rồi. Em… em hãy nể tình nghĩa 3 năm qua mà cứu công ty nhà anh một lần. Chỉ cần em nói một tiếng với sếp tổng…”
Tôi ngước mắt lên nhìn Khánh, ánh mắt sắc lẻm: “Tình nghĩa? Anh nhắc đến tình nghĩa khi sỉ nhục mẹ tôi trước mặt hàng trăm người sao? Anh Khánh à, 50 cây vàng anh đưa hôm đó, đúng là rất lớn. Nhưng danh dự của mẹ tôi là vô giá. Anh không mua nổi đâu.”
Khánh đứng chôn chân tại chỗ, gương mặt chuyển từ đỏ sang tái mét. Anh ta chưa bao giờ thấy tôi như thế này – quyền lực, quyết đoán và tàn nhẫn. Sự dịu dàng, nhẫn nhịn mà tôi từng dành cho anh, anh đã tự tay vứt bỏ vào ngày cưới hôm đó.
“Lan, anh xin em. Mẹ anh đang nằm viện, nếu công ty phá sản, gia đình anh sẽ mất tất cả,” Khánh hạ giọng, gần như van xin. “Anh thề, anh sẽ đón mẹ em về phụng dưỡng, sẽ xin lỗi bà…”
Tôi cười nhạt, đứng dậy đi về phía cửa sổ kính sát đất, nhìn xuống dòng xe cộ tấp nập bên dưới. “Anh nghĩ mẹ tôi cần lời xin lỗi rẻ tiền của các người sao? Mẹ tôi tuy nhặt rác, nhưng bà sống ngẩng cao đầu. Còn gia đình anh, mang tiếng thượng lưu nhưng lại sống bằng cách đạp lên người khác. Anh nói đúng một điều hôm đám cưới: mây tầng nào gặp mây tầng đó. Tôi và anh, vĩnh viễn không cùng đẳng cấp.”
Tôi quay lại, nhấn nút gọi bảo vệ. “Mời anh về cho. Đừng để tôi phải gọi an ninh lôi anh ra, lúc đó thì mặt mũi nhà anh còn thảm hại hơn đấy.”
Khánh bị hai nhân viên bảo vệ “mời” ra ngoài trong sự ê chề. Anh ta ngoái lại nhìn tôi lần cuối, ánh mắt đầy sự tuyệt vọng và tiếc nuối. Anh ta tiếc không chỉ vì mất đi một hợp đồng cứu cánh, mà còn nhận ra mình đã đánh mất một người vợ có thể cùng anh ta gánh vác cả giang sơn, chỉ vì thói khinh người hợm hĩnh.
Hai năm sau.
Tôi đang cùng mẹ chọn hoa cho cửa hàng hoa tươi mà tôi mở cho bà. Mẹ tôi bây giờ trông trẻ ra cả chục tuổi, da dẻ hồng hào, nụ cười luôn nở trên môi. Bà không còn phải đi nhặt rác nữa, ngày ngày chăm sóc hoa, trò chuyện với khách hàng. Niềm vui của bà là được sống bình yên bên con gái.
Một chiếc xe máy cũ kỹ dừng lại trước cửa hàng. Người đàn ông giao hàng cởi mũ bảo hiểm bước vào, trên tay cầm xấp hóa đơn. Tôi sững người. Là Khánh.
Anh già đi trông thấy, đen nhẻm và khắc khổ. Gia đình anh phá sản sau vụ bê bối năm đó, nhà cửa bị ngân hàng siết nợ. Nghe nói bố anh qua đời vì đột quỵ, mẹ anh thì ốm yếu, còn anh phải đi chạy xe ôm công nghệ và giao hàng để kiếm sống qua ngày.
Khánh cũng nhận ra tôi. Và quan trọng hơn, anh nhận ra mẹ tôi – người phụ nữ sang trọng đang đứng cắt tỉa cành lan hồ điệp kia. Anh đứng sững lại, đôi mắt trũng sâu ánh lên nỗi xấu hổ tột cùng. Anh vội vã đặt tờ hóa đơn xuống bàn, không dám nói một lời nào, rồi quay lưng chạy trốn như một kẻ tội đồ.
Mẹ tôi nhìn theo bóng lưng ấy, bà khẽ thở dài: “Là thằng Khánh phải không con?”
“Vâng, là anh ta,” tôi đáp, lòng nhẹ bẫng. Không còn hận thù, chỉ còn sự thương hại.
“Thôi, chuyện cũ bỏ qua đi con. Ai gieo nhân nào thì gặt quả nấy. Mình sống tốt phần mình là được,” mẹ vỗ nhẹ vào tay tôi.
Tôi mỉm cười, nắm lấy bàn tay đã bớt chai sần của mẹ. Đúng vậy, cuộc đời rất công bằng. Ngày đó, tôi rời khỏi nhà chồng với hai bàn tay trắng, nhưng tôi vẫn còn Mẹ và lòng tự trọng. Đó mới là tài sản lớn nhất giúp tôi đứng vững và có được ngày hôm nay. Còn họ, họ ôm đống vàng ngọc phù du ấy, để rồi cuối cùng, thứ họ nhận lại chỉ là sự cô độc và hối tiếc muộn màng.
50 cây vàng năm xưa, giờ đây với tôi hay với Khánh, cũng chỉ là một bài học đắt giá về cách làm người.
