Bữa cơm tối hôm đó vốn giống hệt hàng trăm bữa cơm khác trong căn nhà ba gian cũ kỹ. Trời chập choạng, mùi canh chua cá lóc bốc lên, tiếng quạt trần kẽo kẹt. Tôi đặt bát xuống, liếc nhìn chồng—anh vẫn như mọi ngày, lặng lẽ gắp thức ăn cho bố mẹ, tránh ánh mắt em trai mình. Sự yên ả ấy kéo dài đúng đến khoảnh khắc em chồng đặt đũa xuống, tiếng sứ chạm bàn khô khốc.
“Con nói thẳng,” cậu ta lạnh lùng, giọng không cao không thấp, “sáu tỷ tiền đền bù giải tỏa của bố mẹ, con lấy hết.”
Cả bàn ăn đông cứng. Bố tôi ngẩng lên, đôi tay run run. Mẹ sững lại, thìa canh dừng giữa không trung. Tôi còn chưa kịp hiểu chuyện gì, thì người đàn ông hiền lành, nhẫn nhịn suốt bao năm—chồng tôi—bất ngờ đứng bật dậy. Một tiếng “rầm” nặng nề vang lên khi anh lật tung cả mâm cơm.
Bát đĩa vỡ tan. Nước canh loang lổ trên nền gạch. Không khí như bị ai đó rút cạn.
“Cậu nói lại xem?” anh gằn giọng, mắt đỏ ngầu. Tôi chưa từng thấy anh như vậy—không phải người đàn ông hay cười nhẫn nhịn tôi quen.
Em chồng khoanh tay, cười nhạt. “Nói rồi. Đất đứng tên bố mẹ, nhưng con là người chăm lo giấy tờ, chạy vạy. Công con bỏ ra, con lấy.”
“Còn anh cả? Còn dâu con? Còn bao năm tiền thuốc thang, sửa nhà?” Mẹ tôi bật khóc. Bố cúi đầu, im lặng đến đáng sợ.
Tôi kéo tay chồng, thì thầm: “Bình tĩnh.” Nhưng anh gạt ra. “Bao năm nay anh im lặng vì nghĩ gia đình là trên hết. Nhưng cậu coi đó là yếu đuối à?”
Em chồng nhún vai. “Thời buổi này, nói chuyện bằng tiền.”
Câu nói ấy như nhát dao cuối cùng. Bố tôi bỗng đứng dậy, giọng khàn đi: “Đủ rồi. Chuyện này để bố mẹ tính.”
Nhưng tôi nhìn thấy trong mắt ông một nỗi sợ. Sợ gia đình tan nát. Sợ sự thật bị phơi bày.
Đêm đó, tôi không ngủ. Chồng tôi ngồi ngoài hiên, hút hết điếu thuốc này đến điếu khác. Anh nói nhỏ, như tự nói với mình: “Nếu họ đã chọn tiền, thì anh cũng không thể giả vờ nữa.”
Tôi không ngờ, câu nói ấy mở ra một chuỗi sự thật mà đến cuối cùng, không ai trong căn nhà này còn nguyên vẹn như trước.
Sáng hôm sau, căn nhà nặng mùi tro tàn của bữa cơm tối qua. Bố mẹ không ra khỏi phòng. Em chồng đi từ sớm. Chỉ còn tôi và chồng đối diện nhau trong im lặng.
“Anh biết chuyện này sẽ đến,” chồng tôi nói, giọng trầm. “Chỉ là không nghĩ nó thẳng thừng như vậy.”
Anh kể rằng mảnh đất ấy không chỉ là tài sản. Hai mươi năm trước, khi gia đình còn nghèo, bố mẹ đã định bán để chữa bệnh cho anh sau một tai nạn lao động. Nhưng chính anh đã từ chối, ký giấy nhường quyền đứng tên cho em trai vì nghĩ “nó lanh lợi, lo được cho bố mẹ sau này”. Từ đó, anh ra ngoài làm thuê, gửi tiền về đều đặn, chưa một lần nhắc chuyện quyền lợi.
“Anh tưởng gia đình là chỗ dựa,” anh cười buồn. “Hóa ra, với nó, là sổ đỏ.”
Buổi chiều, cả nhà họp. Em chồng mang theo xấp giấy tờ, nói rành rọt về pháp lý. Cậu ta đã chuẩn bị từ lâu. Bố mẹ ngồi giữa, như bị xé làm đôi. Mẹ khóc, bố im lặng. Chồng tôi không cãi lý. Anh chỉ hỏi một câu: “Nếu anh ký nhường hết, cậu có nuôi bố mẹ đến cuối đời không?”
Căn phòng im phăng phắc.
Em chồng né tránh. “Con sẽ gửi tiền.”
“Gửi tiền không phải là nuôi,” anh đáp. “Là ở cùng, chăm sóc, chịu đựng.”
Lần đầu tiên tôi thấy bố nhìn thẳng vào em chồng. “Con có biết vì sao bố mẹ đồng ý để con lo giấy tờ không?” Bố hỏi. “Vì bố mẹ nghĩ con hiểu ơn nghĩa.”
Em chồng im lặng. Nhưng ánh mắt cậu ta không lay chuyển.
Cuộc họp kết thúc không kết luận. Đêm đó, mẹ lên cơn cao huyết áp. Chồng tôi thức trắng bên giường. Em chồng không về.
Ngày hôm sau, tôi phát hiện bố lục tìm một phong bì cũ trong tủ. Bên trong là bản di chúc viết tay, chưa từng công bố. Đất chia đôi. Điều kiện: người ở cùng chăm sóc bố mẹ được quyền sử dụng đến cuối đời ông bà.
Bố run run đưa cho chồng tôi. “Bố mẹ sai vì đã không nói sớm.”
Chồng tôi nhìn tờ giấy rất lâu. Rồi anh lắc đầu. “Giờ nói ra, liệu nó có còn coi đây là nhà không?”
Nhưng sự thật không thể chôn giấu mãi. Khi em chồng quay về, bố đặt tờ di chúc lên bàn. Gương mặt cậu ta tái đi. Lần đầu tiên, sự tự tin sụp đổ.
Và đó cũng là lúc những lựa chọn thật sự bắt đầu.
Sau khi tờ di chúc được đặt lên bàn, căn nhà rơi vào trạng thái căng thẳng kéo dài. Em chồng không đập bàn bỏ đi ngay. Cậu ta ngồi đó, lưng thẳng, hai tay siết chặt đầu gối, ánh mắt đảo liên tục giữa bố mẹ và anh trai, như thể đang cố tìm một lối thoát cho chính mình.
“Bố mẹ chuẩn bị sẵn cái này từ bao giờ?” cậu ta hỏi, giọng không còn lạnh lùng như trước, mà pha lẫn sự hoảng loạn.
“Ngay sau lần bố nhập viện năm đó,” bố trả lời chậm rãi. “Bố mẹ không muốn sau này các con vì tiền mà nhìn nhau như người dưng.”
“Nhưng con là người bỏ công sức,” em chồng bật lại. “Con chạy giấy tờ, con thương lượng, con làm tất cả.”
Chồng tôi lúc này mới lên tiếng, giọng bình thản đến lạ. “Không ai phủ nhận công của chú. Nhưng chú chưa từng hỏi bố mẹ muốn gì. Chú chỉ hỏi: được bao nhiêu tiền.”
Câu nói ấy khiến em chồng im lặng. Mẹ tôi ngồi dựa vào ghế, thở dốc. Bà đưa tay run run kéo tay cậu con út. “Mẹ không cần tiền nhiều. Mẹ chỉ cần khi mẹ bệnh, có con ngồi cạnh. Khi mẹ già, có tiếng người trong nhà.”
Em chồng rút tay lại. Không mạnh, nhưng đủ dứt khoát. “Thời buổi này, không có tiền thì lấy gì lo?”
Mẹ bật khóc. Đúng lúc đó, bà lịm đi. Căn nhà hỗn loạn. Chồng tôi bế mẹ lên, vừa gọi xe vừa quát em trai: “Nếu hôm nay mẹ có mệnh hệ gì, chú có ôm tiền mà ngủ yên không?”
Câu hỏi ấy không được trả lời.
Những ngày sau đó là chuỗi ngày mệt mỏi. Bệnh viện, thuốc men, hóa đơn. Em chồng không xuất hiện. Cậu ta chỉ nhắn tin hỏi ngắn gọn tình hình, rồi biến mất. Chồng tôi xin nghỉ phép dài hạn để chăm mẹ. Tôi gánh thêm việc, thêm trách nhiệm, nhưng trong lòng lại thấy nhẹ hơn—ít nhất, mọi thứ giờ đã được nói ra.
Khi tiền đền bù chính thức được chuyển về, gia đình ngồi lại một lần cuối. Bố chia rõ ràng theo di chúc. Không ai cãi. Không ai cười. Tiền được chuyển đi, phần của em chồng cũng vậy.
Cậu ta không về nhận. Chỉ gửi một tin nhắn: “Con bận. Chuyển khoản giúp con.”
Bố đọc xong, đặt điện thoại xuống, thở dài. “Có lẽ bố mẹ đã sai khi nghĩ cho các con quá nhiều mà quên dạy cách giữ nhau.”
Thời gian trôi đi. Mẹ dần hồi phục. Căn nhà trở lại nhịp sinh hoạt cũ, nhưng không khí đã khác. Ít tiếng cười hơn, nhiều im lặng hơn. Chồng tôi không còn nhẫn nhịn vô điều kiện. Anh vẫn hiền, nhưng rõ ràng. Tôi hiểu, biến cố ấy đã lấy đi trong anh một niềm tin ngây thơ.
Ba tháng sau, chúng tôi nghe tin em chồng thua lỗ. Số tiền đền bù đầu tư sai chỗ, mất gần hết. Cậu ta gọi điện về vào một đêm mưa. Giọng khàn, không còn vẻ tự tin.
“Anh… nếu em về, có còn chỗ không?”
Chồng tôi không trả lời ngay. Anh nhìn sang bố mẹ. Bố im lặng rất lâu rồi nói: “Nhà này không đuổi ai. Nhưng về để làm người nhà, hay về vì hết tiền, là do con chọn.”
Cuộc gọi kết thúc trong lặng lẽ.
Một tuần sau, em chồng xuất hiện trước cổng. Không vali, không xe cộ sang trọng. Chỉ là một người đàn ông gầy đi trông thấy. Cậu đứng rất lâu mới dám gõ cửa.
Chồng tôi ra mở. Hai anh em đứng đối diện. Không ôm nhau. Không trách móc. Em chồng cúi đầu. “Em sai rồi. Em tưởng tiền là chắc chắn. Nhưng hóa ra, thứ em mất đầu tiên lại là nhà.”
Chồng tôi tránh sang một bên. “Vào đi. Nhưng nhớ, từ giờ không ai nợ ai cả. Chỉ còn trách nhiệm.”
Bữa cơm tối hôm đó không đủ đầy. Nhưng mâm cơm không bị lật. Bát đĩa không vỡ. Mỗi người ăn trong suy nghĩ riêng.
Gia đình không trở lại như trước. Và có lẽ, không bao giờ có thể. Nhưng từ đống đổ nát của bữa cơm năm ấy, chúng tôi hiểu một điều: tiền có thể thử thách lòng người, còn gia đình—nếu còn giữ được—là vì có người chấp nhận trả giá bằng cái tôi của chính mình.
