Tiếng ve râm ran vắt ngang bầu trời Hà Nội một trưa tháng Bảy, như gọi về cả một trời kỷ niệm và hy vọng. Nơi góc phố nhỏ ngập nắng, căn nhà cấp bốn đơn sơ nép mình trong con hẻm ngoằn ngoèo, chất chứa bên trong không phải vật chất xa hoa mà là tình thương và nghị lực âm ỉ cháy của một gia đình nghèo suốt đời chỉ biết lao động, nhẫn nại và hy sinh.
Ông Bình – người đàn ông ngoài năm mươi với đôi vai gầy guộc và ánh mắt lúc nào cũng đượm vẻ từng trải – đang lau chiếc yên xe máy cà tàng trước cửa. Đó là chiếc xe đã gắn bó với ông hai mươi năm qua, chở biết bao hành khách xa gần, nhưng quan trọng hơn, là chở theo cả giấc mơ của con trai ông – Nam – cậu học trò cuối cấp với đôi mắt sáng và mái tóc lúc nào cũng hơi rối như chưa kịp chải vì vội vã ôn thi.
Vợ ông – bà Lan – vẫn đều đặn mỗi sáng kéo chiếc xe rác kẽo kẹt qua những con phố ngập người và khói bụi. Bà không bao giờ than vãn, dù mùi hôi thối bám dai dẳng vào làn da, khiến nhiều người lảng tránh. Nhưng bà Lan chẳng để tâm. Thứ bà lo là những đồng lương còm cõi có đủ để mua sách vở cho Nam, để lo thuốc cho bé Hà khi trái gió trở trời.
Nam hiểu tất cả. Hiểu đôi bàn tay mẹ chai sạn vì ngày ngày cầm chổi, hiểu dáng lưng bố còng đi sau mỗi cuốc xe đêm. Cậu học như điên, như thể chỉ có kiến thức mới là con đường thoát khỏi vòng luẩn quẩn nghèo đói này. Và ông Bình hiểu điều đó hơn ai hết. Một buổi tối nọ, khi cả nhà đang ngồi ăn cơm trong ánh đèn vàng leo lét, ông nhìn Nam – cậu con trai đang ngấu nghiến học thuộc bài thi – và chợt cất giọng:
“Nam này… Nếu con đỗ đại học, bố hứa, bố sẽ đưa cả nhà mình đi Hạ Long một chuyến. Cho con nghỉ ngơi, cho mẹ con đổi gió, cho em Hà biết biển là gì.”
Nam ngước lên, tròn mắt. Rồi cậu bật cười – một nụ cười hạnh phúc lấp lánh, ánh lên cả ước mơ ngây ngô và đẹp đẽ.
“Thật hả bố? Con đỗ thật bố có cho đi không?”
“Thật. Bố nói là làm.”
Chỉ một câu nói vu vơ, một lời hứa giản đơn, nhưng nó trở thành động lực để Nam vượt qua bao đêm thức trắng, bao buổi sáng chỉ kịp ăn vội nắm xôi rồi chạy đến lớp ôn thi. Cậu không muốn đi biển để khoe với bạn bè. Cậu muốn nhìn thấy mẹ cười thật tươi, muốn nghe bố kể chuyện Hạ Long từng đưa khách đi tour thế nào, muốn dắt em Hà lên boong tàu ngắm đảo, chụp ảnh bằng chiếc điện thoại cũ.
Và rồi cái ngày đó cũng đến.
Buổi trưa oi ả hôm ấy, Nam cầm tờ giấy báo trúng tuyển trong tay, mặt rạng rỡ như vừa bơi từ trong nắng ra. Cậu lao vào nhà hét to:
“Bố ơi! Con đỗ rồi! Con đỗ thủ khoa rồi!”
Cả nhà như vỡ òa. Bà Lan đánh rơi cái rổ đang rửa rau, nước bắn tung tóe. Ông Bình đứng dậy, đôi mắt dường như ngân ngấn.
“Thật không con? Thủ khoa à? Trời đất ơi…”
Không ai để ý đám ve ngoài sân vẫn kêu râm ran, hay nắng đang hắt lên mái tôn nóng rát. Chỉ có tiếng cười vang lên, giòn giã như bản nhạc mùa hạ không hồi kết. Và trong phút chốc, chuyến đi Hạ Long tưởng chừng xa vời nay bỗng trở thành hiện thực gần kề. Cả nhà xúm lại bàn bạc, vẽ ra trong trí tưởng tượng đủ thứ: thuyền buồm, hang Sửng Sốt, cầu Bãi Cháy, cả những bữa hải sản no nê bên bờ cát trắng…
Nhưng chẳng ai ngờ, mùa hạ ấy lại là mùa hạ cuối cùng…
Cả tuần sau đó, căn nhà nhỏ lúc nào cũng rộn ràng tiếng nói cười. Ông Bình tranh thủ chạy thêm vài cuốc xe vào buổi tối, thậm chí nhận chở hàng đường dài để có thêm ít tiền chuẩn bị cho chuyến đi. Bà Lan thì gấp rút vá lại mấy bộ quần áo cũ, mua cho bé Hà một chiếc mũ tai bèo hình mèo Hello Kitty mà con bé đã ao ước từ lâu. Còn Nam thì lần đầu tiên trong suốt mấy năm qua gác lại sách vở để phụ mẹ dọn nhà, phụ bố lau xe, lo từng túi đồ ăn khô và mấy vỉ thuốc chống say tàu.
Không ai nói ra, nhưng trong lòng mỗi người đều biết: đây không chỉ là một chuyến đi, mà là một phần thưởng thiêng liêng cho cả một đời lam lũ và cố gắng. Là một cột mốc. Là lần đầu tiên – và có lẽ là duy nhất – cả gia đình được cùng nhau rời khỏi thành phố đông đúc để đặt chân đến một nơi mà họ chỉ từng thấy qua tivi.
Sáng hôm ấy, khi ánh nắng đầu tiên xuyên qua những tán cây, chiếc taxi cũ kỹ đưa cả gia đình rời khỏi căn nhà nhỏ. Bà Lan mặc chiếc áo sơ mi trắng lâu ngày mới dám đem ra, tay cầm chiếc túi vải đựng đầy bánh mì và nước lọc. Ông Bình tay xách vali, miệng không ngừng nhắc Nam kiểm tra lại vé tàu và giấy tờ. Bé Hà ríu rít kể về chuyện cá heo, về chuyện muốn gặp cướp biển như trong phim hoạt hình, khiến cả xe bật cười.
Khi con tàu du lịch rời bến Bãi Cháy, lướt qua mặt nước biếc xanh của Vịnh Hạ Long, không ai trong số họ biết rằng những giờ phút ấy sẽ mãi in sâu trong ký ức như ánh chớp cuối cùng trước cơn giông.
Nam đứng trên boong tàu, ánh mắt ngỡ ngàng trước cảnh sắc thiên nhiên kỳ vĩ. Những dãy núi đá vôi nhô lên giữa mặt nước, phủ đầy cây xanh, tựa như một bức tranh thủy mặc khổng lồ. Ông Bình chỉ tay về phía xa, nơi có mấy ngư dân đang buông lưới, kể lại những năm tháng ông từng chở khách qua từng ngóc ngách nơi đây. Bà Lan dựa đầu vào vai chồng, đôi mắt lấp lánh hạnh phúc. Hà chạy nhảy trên sàn tàu, thỉnh thoảng dừng lại nhờ Nam chụp ảnh.
Mọi thứ thật yên bình, đến mức ai cũng tin rằng không gì có thể phá vỡ được khoảnh khắc ấy.
Nhưng rồi, bầu trời bắt đầu đổi sắc.
Đầu tiên là một cơn gió nhẹ. Rồi đến những vệt mây xám kéo nhau tụ lại phía chân trời. Mặt nước không còn phẳng lặng, những con sóng nhỏ bắt đầu dập dềnh. Một vài hành khách bắt đầu xôn xao, một số người lên boong gọi điện kiểm tra thời tiết.
Tiếng loa phát thanh vang lên: “Kính thưa quý khách, hiện thời tiết có dấu hiệu thay đổi, đề nghị quý khách giữ bình tĩnh và tuân theo hướng dẫn của thủy thủ đoàn.”
Không khí bỗng chùng xuống. Hà ngừng chạy nhảy, níu chặt tay mẹ. Ông Bình cau mày, ánh mắt lo lắng nhìn ra biển. Nam đứng cạnh lan can, tay nắm chặt thanh inox lạnh ngắt, cố gắng trấn an em gái:
“Không sao đâu, chỉ là mưa thôi. Mình ở trên tàu lớn mà, an toàn lắm.”
Nhưng Nam không biết, đó là cơn bão trái mùa hiếm gặp – một xoáy lốc nhỏ hình thành đột ngột ngay trên vịnh.
Gió bắt đầu gào rú. Mưa rơi lộp bộp, rồi dồn dập như trút. Những cơn sóng cao ập đến, đánh vào mạn tàu khiến con thuyền chao đảo. Tiếng người hét vang lên. Những đồ vật bắt đầu trượt trên sàn. Một chiếc ghế bay qua đầu, đập vào lan can phát ra tiếng “rầm” rợn người.
Nam hét lên:
“Bố! Mẹ! Em Hà đâu rồi!?”
Trong cơn hoảng loạn, cậu nhìn thấy cha mẹ đang ôm nhau, cố giữ bé Hà không bị cuốn đi. Ông Bình quay lại, định gọi con trai thì một cột sóng trắng xóa ập đến, nhấn chìm nửa thân tàu.
Tất cả chìm trong tiếng nước gào thét, tiếng kim loại va chạm, tiếng người kêu cứu…
Và giữa bầu trời đen kịt, Nam vùng vẫy tuyệt vọng, tay chới với bám vào chiếc ghế trôi nổi, miệng gọi như điên:
“Bố ơi! Mẹ ơi! Hà ơi!”
