Tôi vẫn nhớ rõ cái cảm giác lạnh dọc sống lưng đêm hôm đó — khi tôi đứng giữa hàng dài khách chờ mua xôi, tim đập thình thịch như trống làng, và nhìn thấy điều không tưởng từ người vợ đầu ấp tay gối suốt 8 năm qua. Người phụ nữ tôi yêu thương, tận tụy, chăm chỉ, đang làm một việc khiến tôi chết lặng — không phải vì giận, mà vì đau, vì xót, và vì cảm giác bất lực không thể bảo vệ được cô ấy suốt chừng ấy năm…
Tôi tên là Dũng, 35 tuổi, công nhân làm ca sáng tại một xưởng cơ khí nhỏ ở quận Bình Tân, TP.HCM. Vợ tôi – Nhàn, nhỏ hơn tôi ba tuổi, gốc người Quảng Ngãi. Chúng tôi gặp nhau khi tôi còn ở trọ trong một xóm nhỏ gần bến xe miền Tây. Nhàn là người hiền, ít nói, sống nội tâm nhưng lại rất giỏi lo toan.
Cuộc sống ở thành phố vốn không dễ dàng, nhất là khi vợ chồng tôi có thêm hai đứa con nhỏ đang tuổi ăn học. Lương công nhân của tôi chỉ vừa đủ trả tiền thuê nhà, điện nước, và phần học phí của con. Nhàn không thể xin được việc làm theo giờ hành chính vì còn phải đưa đón con, chăm nhà cửa. Thế là sau một thời gian đắn đo, cô ấy quyết định bán xôi đêm.
Ban đầu tôi phản đối. Đêm khuya khuất vắng, phụ nữ ra đường buôn bán không an toàn. Nhưng cô ấy kiên quyết: “Anh đi làm ban ngày, em không muốn ngồi không. Có thêm đồng nào đỡ đồng đó.”
Chúng tôi vay mượn chút ít để mua xửng hấp, thúng gạo nếp, bắp, lá chuối, thịt kho, trứng muối… Mỗi đêm, khoảng 10 giờ, tôi sẽ chở cô ấy ra góc ngã ba gần bệnh viện, nơi có nhiều người bán hàng đêm, xe ôm, tài xế Grab, bảo vệ, sinh viên đi học về trễ. Tôi phụ Nhàn dọn hàng, sắp xếp đồ đạc rồi quay về ngủ sớm để sáng mai đi làm.
Ban đầu, việc buôn bán có vẻ ổn. Mỗi tối vợ tôi bán hết sạch. Người ta còn khen “xôi ngon, rẻ, sạch sẽ, chị bán dễ thương.” Nhưng dần dà, tôi bắt đầu thấy bất thường. Mỗi lần kiểm tiền, trừ chi phí nguyên liệu, chỉ còn lại lời lèo tèo vài chục nghìn. Có hôm còn lỗ. Vợ thì thường xuyên về nhà với bộ dạng mệt mỏi, đau vai, nhức đầu, có hôm lặng im cả buổi.
Tôi hỏi, Nhàn chỉ lắc đầu: “Không sao đâu anh, chắc nay em mệt.”
Nhưng tôi không thể nào yên tâm. Tại sao có hàng chục người xếp hàng mua xôi mỗi đêm, mà tiền lời lại chẳng có? Có điều gì đó không ổn… Tôi linh cảm được. Một đêm thứ Sáu, tôi nói dối vợ là bị cảm, không phụ đi dọn hàng được. Đợi cô ấy đi khỏi, tôi thay đồ, trùm khẩu trang, đội nón lưỡi trai và bí mật theo sau.
Tôi đến nơi, đứng khuất sau một chiếc xe đẩy trái cây gần đó. Đúng như mọi hôm, Nhàn ngồi ngay bên vỉa hè, cái bàn nhỏ kê thấp với vài cái ghế nhựa xanh. Đèn xe máy và ánh đèn vàng đường phố hắt vào khuôn mặt vợ tôi — vẫn là nụ cười hiền đó, dáng vẻ tảo tần, chịu khó.
Nhưng khi tôi nhập vào dòng người xếp hàng, càng tiến gần đến chiếc bàn, tôi càng thấy lạ. Những vị khách trước tôi – toàn là đàn ông. Tài xế xe tải, xe ôm công nghệ, cả những người mặc đồ lịch sự. Một vài người nhìn vợ tôi chằm chằm, nói những câu nửa đùa nửa thật:
“Xôi hôm nay có thêm gì đặc biệt không em?”
“Cho anh gói xôi mặn – mà em thêm chút ‘ngọt’ nha.”
Vợ tôi cười nhạt, trả lời lấp lửng: “Có gì thì khách quen tự biết.”
Tôi rùng mình. Phải chăng tôi đã hiểu sai? Hay đây chỉ là cách buôn bán bắt chuyện? Nhưng rồi… tôi chết lặng khi thấy điều đó.
Một người đàn ông bước tới, dúi vào tay vợ tôi một tờ 100 nghìn. Cô ấy không thối lại, chỉ đưa gói xôi, rồi kín đáo đẩy kèm theo một… vật nhỏ được bọc trong khăn giấy.
Tôi không nhìn rõ đó là gì, nhưng ánh mắt của gã đàn ông đó, và cách vợ tôi lén lút như vậy — nó không giống một cuộc mua bán bình thường. Ngực tôi như bị đè nặng. Tôi đã nghi ngờ đúng. Vợ tôi đang làm điều gì đó sau lưng tôi — nhưng vì sao? Vì tiền? Vì bị ép buộc?
Tôi quay người bỏ đi, tim đập loạn. Không dám nghĩ tiếp nữa. Vợ tôi – người phụ nữ tôi tin tưởng nhất, phải chăng đang dấn thân vào một thế giới mà tôi không bao giờ ngờ tới?
Tối hôm đó, tôi không ngủ. Cả đêm trằn trọc, trong đầu cứ hiện đi hiện lại hình ảnh vợ tôi cầm tờ tiền, dúi một vật gì đó vào tay khách. Bao câu hỏi xoáy sâu vào tim gan: Cô ấy đang làm gì? Có phải… có phải cô ấy bị ép? Có ai đó đứng sau? Hay… chính cô ấy tự nguyện?
Sáng hôm sau, Nhàn vẫn dậy sớm như mọi ngày, lặng lẽ nấu cháo, gọi con dậy, rửa chén bát. Cô ấy vẫn là người vợ đảm đang như bao năm tôi từng biết. Nhưng giờ đây, tôi lại thấy mọi cử chỉ của cô ấy trở nên đáng ngờ. Tôi im lặng. Nhàn cũng không hỏi tại sao tôi không ra phụ tối qua. Giữa chúng tôi, bỗng có một khoảng cách vô hình lạnh lẽo.
Tôi quyết định tìm hiểu đến cùng.
Ba đêm sau, tôi lại giả làm khách. Lần này, tôi đội mũ bảo hiểm trùm kín mặt, mượn chiếc xe số cà tàng của ông bạn cùng xưởng. Tôi đứng trong hàng, cố gắng quan sát thật kỹ. Khác với lần trước, tối nay có mưa lất phất, khách vắng hơn. Nhưng một lần nữa, tôi lại thấy vợ đưa một vật nhỏ gói khăn giấy cho một khách nam. Tôi chờ đến lượt mình.
Khi đứng trước mặt vợ, tôi lấy giọng khàn khàn hỏi:
– “Cho anh một xôi mặn… có gì đặc biệt không?”
Nhàn ngẩng lên, ánh mắt cô thoáng sững lại trong giây lát. Rồi cô mỉm cười, nhẹ giọng:
– “Khách quen à? Anh chờ một lát.”
Cô cúi xuống gói xôi. Tim tôi đập loạn. Liệu cô có nhận ra tôi không?
Khi cô đưa tôi gói xôi, tôi cầm lấy, nhanh chóng bước đi. Nhưng thay vì rời đi, tôi băng qua đường, ngồi vào quán cà phê cóc bên kia, vừa quan sát, vừa mở gói xôi. Ngoài xôi, đúng như tôi nghi ngờ — có một gói nhỏ màu trắng được cuộn kỹ trong khăn giấy. Tôi lặng người.
Tôi đem nó đến chỗ thằng bạn làm bảo vệ bệnh viện gần đó — dân từng chơi bời, giờ tu tỉnh, nó biết ngay:
– “Mày coi chừng… cái này giống thuốc giảm đau cực mạnh, loại dạng kê đơn… có mấy đứa dân lao động hay tìm mua để giảm đau nhức, nhưng dễ nghiện lắm.”
Tôi về nhà, đầu óc quay cuồng. Nhàn đang bán xôi kiêm bán thuốc giảm đau trái phép? Cho những người lao động nghèo không đủ tiền đi khám? Nhưng… tại sao? Tại sao cô ấy lại làm vậy? Vì tiền lời từ mấy thứ đó ư?
Tối hôm sau, tôi ngồi thẳng thắn nói chuyện với vợ. Ban đầu, cô ấy né tránh, im lặng. Tôi nhẹ nhàng nhưng cương quyết:
– “Em không nói, anh cũng biết rồi. Chúng ta là vợ chồng, không giấu nhau được đâu.”
Nhàn bật khóc. Nước mắt lăn dài, giọng nghẹn:
– “Em không buôn bán cái gì xấu đâu anh… là thuốc, thuốc giảm đau. Em mua lại của một cô điều dưỡng quen biết, cô ấy nghỉ việc rồi, còn dư. Em không bán cho ai lạ, chỉ có vài bác xe ôm bị gai cột sống, vài người lao động bị đau triền miên, không có bảo hiểm… Họ xin, họ lạy lục. Em không lấy lời.”
Tôi chết lặng.
– “Sao em không nói với anh? Em biết làm vậy là sai mà.”
– “Em biết chứ… nhưng em thấy họ khổ quá. Có bác xe ôm đêm nào cũng cắn răng chạy vì đau không đứng nổi. Em không dám kể, sợ anh buồn, sợ anh nghĩ em… làm điều khuất tất.”
Tôi ôm mặt. Hóa ra bao nhiêu đêm nay, vợ tôi không phải đang bán rẻ nhân phẩm hay mưu cầu tư lợi. Cô ấy chỉ đang cố gắng… cứu người, bằng cách rất dại dột, rất liều lĩnh. Nhưng liệu xã hội có tha thứ? Luật pháp có hiểu?
Tôi nhìn cô ấy — người phụ nữ nhỏ bé, hai vai gầy guộc, mái tóc lấm tấm sợi bạc, đôi mắt thâm quầng vì thiếu ngủ. Bao năm nay, cô ấy gánh cả gia đình trên đôi vai, âm thầm, không một lời than vãn.
Tôi nắm lấy tay Nhàn.
– “Dừng lại em nhé. Dù là vì ai, mình cũng không thể làm sai luật. Anh sẽ xin tăng ca, mình tính lại chi tiêu, nếu cần bán xe máy, anh bán. Nhưng em phải hứa… không làm thế nữa.”
Nhàn gật đầu, nước mắt rơi như mưa.
Kể từ đêm đó, vợ tôi vẫn bán xôi, nhưng không còn “đặc biệt” như trước nữa. Khách quen vẫn đến, nhưng hiểu chuyện, họ cũng không đòi hỏi thêm điều gì. Tôi xin làm thêm giờ. Cuộc sống vẫn khó, nhưng ít ra, chúng tôi không phải sống trong lo sợ và giấu giếm nữa.
Đôi khi, tôi vẫn nhớ cái đêm định mệnh ấy. Cái đêm mà tôi – một người chồng tưởng như hiểu vợ mình nhất – lại sững sờ phát hiện ra những điều chưa từng biết. Nhưng cũng nhờ đêm đó, tôi hiểu rằng: đôi khi tình yêu không chỉ là tin tưởng, mà còn là đủ dũng cảm để đối diện và tha thứ.
