Tôi 35 tuổi, chưa chồng, sống một mình trong căn nhà cấp bốn cuối hẻm. Cuộc sống của tôi đều đặn như chiếc đồng hồ cũ treo trên tường: sáng đi làm, tối về ăn qua loa rồi ngủ. Tôi không quen thân hàng xóm, cũng chẳng mấy khi để ý chuyện thiên hạ. Cho đến chiều hôm đó.
Mưa như trút nước, gió giật từng cơn làm cánh cửa sắt rung lên bần bật. Khi tôi vừa kéo cửa vào, thấy một ông cụ đứng nép bên hiên, người ướt sũng, áo quần rách vá chằng chịt. Ánh mắt ông mệt mỏi, vừa van xin vừa xấu hổ.
“Cô ơi, cho tôi trú nhờ một lát… mưa lớn quá.”
Tôi do dự vài giây. Một người phụ nữ sống một mình, mở cửa cho người lạ vào nhà lúc trời tối, mưa gió — nghe thôi đã thấy nguy hiểm. Nhưng nhìn đôi bàn tay run run và mái tóc bạc bết nước của ông, tôi mềm lòng. Tôi đưa ông vào gian ngoài, đưa cái khăn cũ và chén nước nóng.
Ông cụ ăn rất ít, nói năng chậm rãi. Ông kể mình từ tỉnh khác lên, con cái mất liên lạc, lang bạt xin ăn đã mấy năm. Tôi không hỏi sâu. Đêm ấy, tôi trải tấm chiếu ở phòng khách cho ông nằm, còn mình vào phòng trong khóa cửa cẩn thận.
Mưa kéo dài suốt đêm. Tôi chập chờn ngủ, nhiều lần giật mình vì tiếng gió đập vào mái tôn. Gần sáng, tôi mới ngủ sâu.
Khi tỉnh dậy, căn nhà im ắng lạ thường. Tôi bước ra phòng khách. Tấm chiếu trống trơn. Ông cụ đã đi. Không lời chào, không tiếng động. Tôi thở phào, nhưng cảm giác gì đó không ổn.
Trên bàn, nơi tôi đặt chén nước tối qua, có một phong bì màu nâu cũ, mép sờn. Bên trên ghi tên tôi — chính xác cả họ lẫn tên đệm — bằng nét chữ run rẩy.
Tay tôi bắt đầu run. Tôi chưa từng nói tên mình cho ông.
Bên trong phong bì không phải tiền. Là một xấp giấy photocopy: giấy chứng tử, bản sao chứng minh nhân dân cũ, và một tờ biên bản công an đã ố vàng. Ở góc phải tờ giấy, tôi nhìn thấy ảnh của… chính mình. Hoặc ít nhất, là người giống tôi đến rợn người.
Tim tôi đập loạn nhịp. Dưới tấm ảnh là cái tên trùng khớp hoàn toàn với tôi, nhưng ngày sinh lệch đi ba năm. Dòng chữ đỏ nổi bật: “Đối tượng nghi liên quan vụ án năm 2009.”
Tôi ngồi phịch xuống ghế. Đầu óc quay cuồng.
Và ở mặt sau phong bì, ông cụ để lại một mẩu giấy ngắn ngủi:
“Nếu cô đọc được thứ này, nghĩa là tôi đã đi. Sự thật không dễ nuốt, nhưng cô có quyền biết. Phần còn lại… tùy cô chọn.”
Từ giây phút ấy, tôi hiểu: lòng tốt của tôi không chỉ được đền đáp. Nó đã kéo tôi thẳng vào một bí mật kinh hoàng — bí mật mà có lẽ, ai đó đã cố giấu suốt hơn mười năm qua.
Tôi nghỉ làm hôm đó. Không thể tập trung nổi khi trong đầu chỉ có một câu hỏi: Tại sao ông ta biết tôi là ai? Và tại sao hồ sơ kia lại có ảnh của tôi?
Tôi lục lại toàn bộ phong bì. Biên bản công an ghi rõ: năm 2009, một vụ tai nạn giao thông gây chết người, nạn nhân là một nam thanh niên chưa rõ danh tính. Nghi phạm bỏ trốn. Đối tượng bị tình nghi — người trong ảnh — có đặc điểm nhận dạng trùng khớp với tôi đến đáng sợ.
Nhưng năm 2009, tôi mới 19 tuổi. Khi đó tôi đang sống cùng mẹ ở quê, chưa từng lên thành phố, càng không dính dáng pháp luật.
Hay ít nhất, đó là những gì tôi được kể.
Tôi gọi cho mẹ. Đầu dây bên kia im lặng rất lâu khi tôi nhắc đến năm 2009. Rồi bà cúp máy.
Tim tôi lạnh đi.
Chiều hôm đó, tôi đến trụ sở công an phường, mang theo bản photocopy. Người cán bộ trực ban xem rất lâu, sắc mặt thay đổi rõ rệt. Anh ta yêu cầu tôi ngồi chờ, rồi gọi điện cho ai đó.
Một giờ sau, tôi được mời vào phòng riêng. Họ xác nhận hồ sơ kia là thật. Nhưng kỳ lạ là vụ án đã bị đình chỉ do “thiếu chứng cứ”, và toàn bộ tài liệu gốc… biến mất sau một đợt chuyển kho hồ sơ nhiều năm trước.
“Cô chưa từng bị triệu tập, đúng không?” – viên cán bộ hỏi.
Tôi lắc đầu, cổ họng khô khốc.
Tối đó, tôi không về nhà. Tôi thuê phòng trọ gần chỗ làm, khóa cửa suốt đêm. Trong đầu tôi bắt đầu xuất hiện những ký ức rời rạc: một đêm mưa, tiếng phanh xe rít lên, tiếng người la hét… Tôi từng nghĩ đó chỉ là ác mộng thời trẻ.
Ba ngày sau, tôi nhận được một cuộc gọi từ số lạ. Giọng đàn ông già nua, chính là ông cụ.
“Cô đừng sợ. Tôi không hại cô.”
Ông nói chậm, từng chữ như kéo lê. Ông kể mình từng là bảo vệ bãi xe gần nơi xảy ra tai nạn năm đó. Ông tận mắt thấy một cô gái hoảng loạn rời khỏi hiện trường, máu dính trên tay áo. Nhưng chỉ vài ngày sau, ông thấy một người phụ nữ khác — lớn tuổi hơn — đến làm việc với công an, nhận tội thay.
“Là mẹ cô,” ông nói. “Bà ấy dùng giấy tờ giả, đổi hồ sơ. Tôi biết, vì tôi được thuê im lặng.”
Tôi chết lặng. Ông cụ tiếp tục: mẹ tôi đã trả tiền cho nhiều người, trong đó có ông, để che giấu sự thật. Còn tôi… được đưa đi nơi khác, sống với một danh tính “sạch”.
“Tôi giữ im lặng hơn mười năm. Nhưng trước khi chết, tôi không muốn mang theo chuyện này.”
Tôi hỏi ông muốn gì.
“Không gì cả,” ông đáp. “Chỉ là cô phải biết mình đang sống cuộc đời của ai.”
Cuộc gọi kết thúc. Tôi ngồi thẫn thờ rất lâu. Hóa ra, bí mật kinh hoàng ấy không từ trên trời rơi xuống. Nó nằm ngay trong máu thịt tôi.
Tôi về quê gặp mẹ sau hơn ba năm không về. Bà già đi nhiều, lưng còng xuống, ánh mắt tránh né khi thấy tôi.
Chúng tôi ngồi đối diện nhau rất lâu, không ai nói. Cuối cùng, tôi đặt phong bì lên bàn.
Mẹ tôi bật khóc.
Bà thừa nhận tất cả. Năm đó, tôi lái xe máy trong cơn mưa lớn, va chạm với một người băng qua đường. Người đó tử vong tại chỗ. Tôi hoảng loạn, ngất xỉu. Khi tỉnh lại ở bệnh viện, mẹ tôi đã lo xong mọi thứ.
Bà dùng mối quan hệ, tiền bạc, và cả sự liều lĩnh của một người mẹ để che chắn cho tôi. Bà tạo ra một “phiên bản khác” của tôi — thay đổi năm sinh, hồ sơ học tập, chuyển tôi lên thành phố. Tai nạn được gán cho một người khác đã mất tích.
“Tao chỉ có mày,” mẹ nói trong nước mắt. “Nếu mày đi tù, tao sống sao?”
Tôi không hét, không trách. Tôi chỉ thấy trống rỗng.
Tôi hỏi mẹ: “Còn gia đình người chết thì sao?”
Bà im lặng.
Sau đêm đó, tôi không ngủ được. Tôi nghĩ đến người đàn ông đã chết, đến gia đình ông, đến cuộc đời yên ổn mà tôi đang sống trên sự im lặng của bao người.
Tôi quay lại thành phố. Đến trụ sở công an, tôi xin gặp điều tra viên phụ trách hồ sơ cũ. Tôi kể tất cả, từ ông cụ ăn mày đến lời thú nhận của mẹ.
Vụ việc được mở lại. Không ồn ào như phim ảnh, không có cảnh còng tay ngay lập tức. Chỉ là những buổi làm việc dài, những câu hỏi lặp đi lặp lại, và sự mệt mỏi kéo dài hàng tháng.
Cuối cùng, kết luận được đưa ra: hành vi gây tai nạn là vô ý, đã quá thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự. Tôi không phải ngồi tù.
Nhưng mẹ tôi thì khác. Bà bị xử phạt vì làm giả giấy tờ, che giấu tội phạm. Bản án không nặng, nhưng đủ để bà suy sụp.
Còn tôi, tôi chọn một cách khác để sống tiếp.
Tôi liên hệ với gia đình người đã mất. Tôi không xin tha thứ. Tôi chỉ nói sự thật, và hỗ trợ họ bằng tất cả những gì tôi có thể. Có người không muốn gặp tôi. Có người chửi mắng. Tôi chấp nhận hết.
Căn nhà nhỏ cuối hẻm giờ trống trơn. Tôi chuyển đi nơi khác, bắt đầu lại với một cuộc sống không còn trốn tránh.
Thỉnh thoảng, tôi vẫn nhớ đến ông cụ trong đêm mưa ấy. Có lẽ, nếu hôm đó tôi không mở cửa, tôi đã sống tiếp trong bình yên giả tạo.
Nhưng sự thật, dù đau đớn, vẫn tốt hơn một đời sống nhờ trên dối trá. Và tôi hiểu ra một điều: lòng tốt không chỉ được đền đáp — đôi khi, nó buộc ta đối diện với chính mình, bằng cái giá rất đắt.
