“Bà nội gì mà chăm cháu lại còn đòi tiền công, thế thì khác gì giúp việc!” – suốt 6 năm qua, câu nói này tôi nghe đến mòn tai. Tôi, một người phụ nữ 61 tuổi, rời quê lên thành phố chăm sóc đứa cháu nội từ khi nó mới lọt lòng. Từ ngày ấy, tôi thẳng thắn nói với vợ chồng con trai: “Mỗi tháng mẹ cần 10 triệu, coi như tiền công sức, tiền thuốc men và sinh hoạt ở thành phố.”

Nghe xong, con dâu tôi hơi sững lại, nhưng rồi vẫn gật đầu đồng ý. Tôi biết nó nghĩ trong bụng: “Mẹ chồng gì mà tính toán thế này.” Con trai tôi thì im lặng, chắc khó xử. Nhưng tôi không bận tâm. Ai chưa từng sống cảnh “một nách con nhỏ”, thức đêm bế con khóc, loay hoay tã sữa thì sẽ không hiểu. Tôi cũng từng làm mẹ, cũng từng vất vả, và giờ tuổi già, sức yếu, nếu không có khoản đó, tôi không thể gánh nổi.

Mỗi tháng, đúng ngày, con dâu tôi đưa tôi 10 triệu. Hàng xóm, họ hàng dưới quê nghe chuyện thì chê trách tôi dữ dội:

• “Người ta nhờ bà lên giúp là quý rồi, còn đòi tiền thì có khác gì người dưng đâu?”

• “Ham tiền vừa thôi, con dâu nó lại ghét cho.”
  Tôi nghe mãi rồi thành quen. Người đời chỉ giỏi phán xét. Họ đâu sống thay tôi, đâu biết tôi vẫn phải gửi tiền về quê lo ruộng nương, thuốc thang cho ông nhà tôi sức khỏe yếu, rồi thỉnh thoảng hỗ trợ đứa con gái út chưa ổn định việc làm.

Thành phố đắt đỏ, đâu phải tôi chỉ ngồi ăn của con dâu. Tôi làm việc nhà, trông cháu, dậy từ 5 giờ sáng nấu cháo, giặt giũ, tối lại bế cháu ngủ. Một tháng 10 triệu so với công sức bỏ ra, tôi thấy công bằng. Mà thật ra, tôi cũng có ý khác, nhưng không nói cho ai biết.

Cứ thế, 6 năm trôi qua. Thằng bé giờ đã vào lớp 1, tôi cũng già thêm, tóc bạc nhiều, lưng đau nhức. Tôi nói với vợ chồng nó: “Tới đây mẹ về quê, tuổi này không còn sức nữa. Hai đứa tự lo cho con đi.” Chúng ngạc nhiên nhưng cũng đồng ý. Ngày về, tôi lặng lẽ gom lại khoản tiền tiết kiệm suốt 6 năm qua – 895 triệu đồng – bỏ vào phong bì, đưa cho con trai và con dâu.

Cả hai sửng sốt. Con dâu mặt tái mét, run run: “Mẹ… sao mẹ lại có số tiền này? 895 triệu cơ ạ?” Nó còn hốt hoảng đến mức nghĩ rằng tôi có dính dáng chuyện mờ ám, vội vàng gọi điện báo công an…

Phần 2: Bí mật của những đồng tiền

Ngày đó, công an tới nhà, vợ chồng con trai tôi cuống quýt giải thích rằng mẹ già bỗng dưng mang gần 1 tỷ đưa lại cho mình. Họ nghi ngờ nguồn gốc. Tôi thì điềm nhiên ngồi uống trà, chỉ cười:

• “Các chú đừng lo, đây là tiền sạch, do tôi tiết kiệm mà có.”

Mọi người nhìn tôi như nhìn một điều khó tin. Thế rồi tôi chậm rãi kể: Suốt 6 năm ở thành phố, ngoài 10 triệu con dâu đưa, tôi không tiêu pha gì nhiều. Ăn uống chung với gia đình, quần áo thì đã có sẵn từ quê mang lên. Thỉnh thoảng tôi mua thêm ít thuốc, ít bánh kẹo, chỉ tốn dăm ba trăm nghìn. Tháng nào cũng còn dư hơn 9 triệu, tôi gửi tiết kiệm ngân hàng.

Con dâu tôi trợn mắt: “Mẹ… mẹ không tiêu gì sao? Thế bao năm nay mẹ sống kham khổ như thế à?”
Tôi cười hiền: “Mẹ quen rồi, ở quê mẹ cũng vậy. Với lại, mẹ nghĩ đây là tiền công của mẹ, nhưng thực ra cũng là để dành cho các con, cho cháu sau này.”

Thật ra, mỗi lần cầm tiền từ tay con dâu, tôi vừa cứng rắn vừa chạnh lòng. Tôi biết nó không thích. Tôi biết hàng xóm dèm pha. Nhưng trong bụng tôi có một toan tính: thay vì tiêu xài, tôi cất giữ, coi như gửi lại mai sau. Con cái còn trẻ, tiền làm ra bao nhiêu lại trôi tuột vào nhà cửa, xe cộ, sữa bỉm. Chỉ có người già mới hiểu giá trị của việc “tích tiểu thành đại”.

895 triệu – số tiền tôi gom góp từ sự “ham tiền” mà thiên hạ chê trách. Vậy mà khi tôi đặt lên bàn, bọn trẻ không tin nổi. Con trai tôi ôm lấy vai tôi, rưng rưng: “Mẹ… tụi con trách nhầm mẹ rồi.” Con dâu cũng òa khóc, xin lỗi tôi, kể rằng bao năm nay nó vừa nể vừa sợ mẹ, nghĩ mẹ tính toán, hóa ra mẹ vì gia đình.

Tôi chỉ xua tay: “Thôi, mẹ già rồi, cần gì lời xin lỗi. Quan trọng là tụi con biết sống tiết kiệm, lo cho cháu nội mẹ học hành nên người.”

Công an xác minh xong cũng chỉ cười, nói: “Cụ tiết kiệm giỏi thật. Giờ ít ai giữ được kỷ luật như cụ.” Rồi họ rút về, để lại cả nhà tôi ngồi lặng yên.

Phần 3: Kết mở – bài học sau cùng

Từ hôm ấy, con dâu thay đổi hẳn cách nhìn. Nó chăm sóc tôi ân cần hơn, không còn gượng gạo khi nói chuyện. Hàng xóm khi nghe chuyện cũng tròn mắt, nửa tin nửa ngờ. Họ không còn cười chê, thậm chí có người còn bảo: “Bà ấy khôn thật, biết nghĩ xa.”

Còn tôi, trong lòng nhẹ nhõm. Không phải vì số tiền kia, mà vì cuối cùng con cái hiểu được tấm lòng của mẹ già. Tôi chẳng hề giận vì bị hiểu lầm, bởi ở đời, ai cũng nhìn sự việc theo bề ngoài. Người ta thấy tôi đòi tiền thì bảo ham tiền. Nhưng đâu biết trong cái ham ấy lại giấu một sự lo xa, một tình thương thầm lặng.

895 triệu không phải số tiền quá lớn, nhưng với tôi, nó là minh chứng cho sự kiên nhẫn, cho niềm tin rằng nếu sống có kế hoạch, nghĩ cho con cháu, thì “công” bỏ ra sẽ không vô nghĩa.

Ngày tôi xách vali về quê, cháu nội chạy lại ôm chầm lấy: “Bà ơi, bà đừng đi.” Tôi lau nước mắt, chỉ khẽ nói: “Bà vẫn ở đây, trong tim con. Khi nào con nhớ, cứ gọi điện cho bà.”

Chiếc xe khách rời thành phố, tôi nhìn qua cửa kính, lòng vừa buồn vừa vui. Buồn vì xa cháu, vui vì đã làm trọn trách nhiệm. Tôi không biết rồi mai này số tiền kia các con sẽ dùng thế nào, nhưng tôi mong chúng hiểu: đồng tiền là công cụ, quan trọng là phải biết giữ, biết dùng.

Và câu chuyện của tôi, có lẽ sẽ còn được người đời bàn tán. Nhưng tôi chẳng bận tâm nữa. Tôi chỉ mỉm cười, thầm nghĩ: đôi khi, bị mang tiếng “ham tiền” cũng không sao – miễn là trong lòng mình rõ, mình sống đúng với lương tâm và tình thương.