Phó thủ tướng Trần Hồng Hà giao Bộ Công an nghiên cứu hình thức xử phạt lao động công ích đối với người vi phạm giao thông.
Ngày 22 tháng 8 năm 2025, báo VnExpress đăng tải bài viết với tiêu đề “Đề xuất phạt lao động công ích với người vi phạm giao thông”. Nội dung như sau:
Thông tin được nêu trong Thông báo số 435 của Văn phòng Chính phủ, ban hành ngày 20/8, về kết luận của Phó thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại cuộc họp sơ kết công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông 6 tháng đầu năm.
Theo chỉ đạo, các bộ, ngành liên quan sẽ rà soát, tham mưu Chính phủ để đưa quy định xử phạt bằng lao động công ích vào dự thảo sửa đổi Luật Xử lý vi phạm hành chính, trình Quốc hội xem xét. Mục tiêu là bổ sung thêm một lựa chọn xử phạt bên cạnh hình thức phạt tiền, vốn được áp dụng phổ biến nhiều năm qua. Chính phủ kỳ vọng việc áp dụng lao động công ích sẽ nâng cao nhận thức, trách nhiệm và ý thức chấp hành pháp luật của những người tham gia giao thông.
Công nhân vệ sinh dọn rác ở khu đô thị Thủ Thiêm, TP Thủ Đức, 5/2022. Ảnh: Quỳnh Trần
Trên thế giới, nhiều quốc gia đã áp dụng lao động công ích như một hình thức phạt thay thế phạt tiền, hoặc song song với phạt tiền. Người vi phạm có thể phải tham gia dọn vệ sinh đường phố, hỗ trợ tại các trung tâm cộng đồng hoặc làm việc tại các cơ sở công ích trong thời gian nhất định.
Ví dụ tại Singapore, người xả rác bừa bãi có thể bị buộc tham gia dọn dẹp rác tại những nơi công cộng. Ở Mỹ, một số bang cho phép chuyển đổi tiền phạt giao thông nhẹ (chạy quá tốc độ mức thấp, đỗ xe sai quy định) sang giờ lao động công ích (community service), như dọn dẹp công viên, trường học hoặc hỗ trợ kho thực phẩm cộng đồng. Thậm chí, tại Thái Lan, Đài Loan hay Kenya còn áp dụng hình thức phạt dọn nhà xác với những tài xế say rượu lái xe.
Hiện chưa có quy định cụ thể lao động công ích sẽ áp dụng cho nhóm hành vi nào, thời lượng bao lâu. Các nội dung này sẽ được nghiên cứu, đề xuất trong quá trình sửa đổi luật để bảo đảm tính khả thi và phù hợp thực tiễn.
Nghị định 100/2019 và mới nhất là Nghị định 168/2024 được coi là công cụ hiệu quả để điều chỉnh hành vi người lái xe, khi mức phạt cho các lỗi giao thông tăng mạnh, đặc biệt là tài xế có cồn khi lái xe hay vượt đèn đỏ. Tuy vậy, sau những khoảng thời gian CSGT ra quân xử lý mạnh, những vi phạm nghiêm trong có dấu hiệu tăng trở lại như đi ngược chiều cao tốc, vượt đèn đỏ hay say xỉn lái xe, trong đó không ít trường hợp dẫn tới những tai nạn thảm khốc.
Báo Sức Khỏe Đời Sống cũng đăng tải bài viết với tiêu đề “Vi phạm giao thông bị phạt lao động công ích: Còn nhiều ý kiến trái chiều”. Nội dung như sau:
Đề xuất áp dụng hình thức lao động công ích với người vi phạm giao thông đang nhận được sự quan tâm lớn. Nhiều doanh nghiệp vận tải đánh giá đây là biện pháp vừa nhân văn vừa thiết thực, trong khi giới chuyên gia băn khoăn về tính răn đe nếu thiếu giám sát chặt chẽ.
Theo thống kê, trong gần 10 năm qua, Việt Nam đã ba lần điều chỉnh mức xử phạt vi phạm giao thông bằng tiền, từ Nghị định 46/2016, Nghị định 100/2019 đến Nghị định 168/2024/NĐ-CP. Nghị định mới nhất bổ sung cơ chế trừ điểm và phục hồi điểm giấy phép lái xe, được đánh giá đã tạo ra chuyển biến tích cực. Sau hơn 5 tháng có hiệu lực, tai nạn giao thông giảm mạnh ở cả ba tiêu chí: số vụ, số người chết và số người bị thương.
Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia thông tin, 6 tháng đầu năm 2025 cả nước xảy ra 9.398 vụ tai nạn, làm chết 5.293 người và làm bị thương 6.246 người. So với cùng kỳ 2024, giảm lần lượt 24,25%, 3,66% và 33,9%. Các vi phạm phổ biến như sử dụng rượu bia khi lái xe, chạy quá tốc độ, vượt đèn đỏ đều giảm đáng kể. Lực lượng CSGT cũng tăng cường giám sát qua dữ liệu hành trình và camera gắn trên hơn 900.000 phương tiện kinh doanh vận tải.
Tuy nhiên, thực tế vẫn cho thấy nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng xảy ra do ý thức chấp hành kém. Ùn tắc ở Hà Nội và TP.HCM chưa cải thiện nhiều bởi hạ tầng hạn chế và mật độ phương tiện dày đặc.
Phạt lao động công ích đối với người vi phạm giao thông đang tạo ra hai luồng quan điểm: doanh nghiệp coi đó là giải pháp nhân văn, còn giới chuyên gia lại lo ngại thiếu tính răn đe nếu không được luật hóa và giám sát chặt chẽ.
Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết công tác bảo đảm an toàn giao thông quý II/2025, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà – Chủ tịch Ủy ban An toàn giao thông quốc gia – nhấn mạnh sự cần thiết phải đổi mới cách thức tổng hợp số liệu và tăng cường các chế tài phù hợp. Đáng chú ý, Phó Thủ tướng giao Bộ Công an và Bộ Tư pháp nghiên cứu bổ sung hình thức xử phạt lao động công ích, bên cạnh xử phạt hành chính.
Trên thế giới, một số nước như Singapore, Mỹ đã áp dụng và cho thấy hình thức này vừa có tác dụng răn đe, vừa mang tính giáo dục, buộc người vi phạm trực tiếp đối diện với hậu quả hành vi của mình.
Đại diện Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam cho rằng, dù chế tài hiện hành khá nghiêm khắc, tình trạng tái phạm và coi thường luật vẫn diễn ra ở nhiều nơi. Lao động công ích có thể là biện pháp bổ trợ hiệu quả. Người vi phạm có thể phải tham gia quét dọn đường phố, sơn vạch kẻ đường, trồng cây xanh hay tuyên truyền an toàn giao thông. Đây là cách ‘chuộc lỗi’ bằng hành động, đồng thời gắn kết người vi phạm với lợi ích cộng đồng.
Trung tá Phạm Văn Tuyến, nguyên cán bộ Phòng CSGT – Công an thành phố Hà Nội, cũng đồng tình. Ông nhấn mạnh hình thức này đặc biệt phù hợp với những hành vi nghiêm trọng như chở quá số người, đi ngược chiều, lùi xe hoặc dừng đỗ trái phép trên cao tốc, lạng lách đánh võng, che biển số, vượt đèn đỏ. Song theo ông, để triển khai phải có khung pháp lý cụ thể, cơ quan chịu trách nhiệm giám sát, cũng như quy định rõ không gian thực hiện nhằm đảm bảo tính minh bạch và khả thi.
Ở góc nhìn doanh nghiệp, ông Hoàng Ngọc Dương – Giám đốc hãng xe khách Hải Bình (tuyến Hà Nội – Nghệ An) bày tỏ sự ủng hộ. Ông Dương cho rằng việc tước bằng lái hoặc tạm giữ phương tiện đôi khi gây hệ lụy lớn, khiến lái xe mất nguồn thu nhập và doanh nghiệp thiếu nhân lực, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh lẫn quyền lợi hành khách. Ngược lại, lao động công ích vừa nghiêm khắc vừa nhân văn, buộc người vi phạm bỏ thời gian, công sức để phục vụ cộng đồng và nhận thức sâu sắc hơn hậu quả hành vi.
Dưới góc độ pháp lý, luật sư Quách Thành Lực – Giám đốc Công ty Luật Pháp trị – phân tích: Lao động công ích có thể trở thành ‘hồi chuông cảnh tỉnh’ nếu được áp dụng nghiêm túc nhưng hiện Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2020 chưa có quy định về hình thức này, nên chưa có cơ sở triển khai. Để đi vào thực tế, cần sửa đổi luật và ban hành hướng dẫn thi hành chi tiết.
Trước đó, để tiếp tục nâng cao hiệu quả bảo đảm trật tự, an toàn giao thông trong tình hình mới, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương bám sát quy định pháp luật, triển khai đồng bộ các giải pháp và có tổng kết, đánh giá bằng chỉ tiêu cụ thể. Đặc biệt, Bộ Công an được giao chủ trì phối hợp với Bộ Tư pháp tham mưu Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung Luật Xử lý vi phạm hành chính, trong đó nghiên cứu đưa lao động công ích trở thành một hình thức xử phạt bổ sung, phù hợp với yêu cầu thực tiễn.
