“Có những món nợ không ghi trong sổ sách, nhưng khắc sâu trong tim. Và đôi khi, chính những món nợ ấy lại trả bằng một cách mà chúng ta không ngờ nhất…”
Căn nhà nhỏ ở cuối con ngõ quanh co đã cũ kỹ từ lâu. Những mảng tường vàng ố, mái ngói rêu xanh, và cái cửa gỗ đã xệ bản lề. Trong căn nhà ấy, bà Lành sống một mình hơn hai chục năm, kể từ ngày chồng mất, con cái không có. Cuộc sống của bà xoay quanh vài sào ruộng, con gà mái già và chiếc radio nhỏ kêu rè rè mỗi tối.
Một ngày đầu mùa đông, khi sương mù còn phủ trắng cánh đồng, bà tình cờ thấy một đứa bé trai gầy nhẳng, quần áo rách tươm, đang co ro bên gốc đa đầu làng. Thằng bé không biết cha mẹ là ai, chỉ nhớ mang máng tên mình là Tâm. Hỏi ra mới biết nó trốn khỏi trại trẻ vì bị bạn bè bắt nạt. Bà Lành đưa nó về, định bụng chỉ cho ăn một bữa cơm rồi báo chính quyền. Nhưng khi nhìn thấy ánh mắt nó – vừa sợ hãi vừa thèm khát hơi ấm – bà đã không nỡ.
Kể từ hôm ấy, bà nhận Tâm về nuôi.
Nuôi một đứa trẻ vốn đã khó, nuôi trong cảnh nhà nghèo lại càng chật vật. Bà phải vay tiền ngân hàng, khi thì để mua sách vở, khi thì để chữa bệnh cho nó. Hàng tháng, bà còng lưng làm thêm việc quét dọn ở chợ, nhặt ve chai, trồng thêm rau để bán. Người trong làng ai cũng bảo bà “gánh việc thiên hạ”, nhưng bà chỉ cười:
– Nó không phải máu mủ ruột rà, nhưng là con của số phận.
Mười năm trôi qua, Tâm lớn nhanh, học hành giỏi giang. Ngày cầm giấy báo đỗ đại học của nó, bà vừa mừng vừa lo. Mừng vì đứa bé năm nào giờ thành thanh niên có chí. Lo vì tiền học phí, tiền trọ, tiền ăn ở – tất cả đều là gánh nặng. Bà lại đi vay, lần này khoản nợ lớn hơn bao giờ hết.
Những tháng đầu ở thành phố, Tâm vẫn gọi điện về, khoe chuyện trường lớp. Bà dù vất vả cũng thấy vui. Nhưng rồi, những cuộc gọi thưa dần, tin nhắn ngắn lại. Một năm, rồi hai năm… đến khi Tâm tốt nghiệp, bà chỉ nhận được một tin nhắn vỏn vẹn: “Con bận, chưa về được”. Sau đó, số máy báo không liên lạc được nữa.
Bà không trách, chỉ nghĩ chắc nó bận làm ăn, rồi sẽ về. Nhưng năm tháng trôi, mái tóc bà bạc thêm, lưng còng hơn, khoản nợ ngân hàng vẫn nằm đó. Đến ngày giấy đòi nợ gửi tới, bà lặng lẽ gom góp từng đồng, bán cả đàn gà, vay thêm hàng xóm để trả.
Sáng hôm ấy, bà đến ngân hàng. Bước chân chậm chạp, tay run run cầm xấp tiền lẻ và tiền chẵn, gói trong tờ báo. Bà ngẩng lên nhìn nhân viên ngân hàng, nói khẽ:
– Cô ơi, tôi tới trả món nợ cũ…
Cô nhân viên trẻ nhìn hồ sơ, rồi mở to mắt:
– Bà… không phải trả nữa đâu ạ.
Bà ngỡ ngàng, không hiểu. Cô gái mỉm cười:
– Khoản nợ này đã được tất toán… từ mấy tháng trước. Người thanh toán còn để lại lời nhắn: “Gửi mẹ – người đã nuôi con khôn lớn”.
Bà đứng lặng, cảm giác như tim ngừng đập một nhịp. Nước mắt trào ra, mặn chát nơi khóe môi.
“Có những cuộc gặp gỡ tưởng như đã mất vĩnh viễn, nhưng định mệnh luôn tìm cách đưa những trái tim từng gắn bó trở lại bên nhau…”
Sau ngày ở ngân hàng trở về, bà Lành cứ bần thần. Tối hôm ấy, bà không ăn được cơm, chỉ ngồi bên chiếc radio cũ, thỉnh thoảng lại chạm tay vào cái túi vải đựng giấy biên nhận ngân hàng. Lời nhắn ngắn ngủi kia như một cơn gió ấm ùa về giữa mùa đông, làm sống dậy những năm tháng vất vả mà bà đã tưởng chỉ mình mình nhớ.
Cả tuần sau, bà ra ngõ đứng trông, mỗi lần thấy bóng dáng thanh niên nào đi qua, tim lại đập mạnh. Nhưng Tâm không về. Bà không biết số điện thoại mới, không biết địa chỉ, chỉ biết rằng đâu đó ngoài kia, nó vẫn nhớ đến mình.
Một chiều cuối tháng, khi bà đang cắt rau ngoài vườn, tiếng xe máy dừng trước cổng. Bà ngẩng lên – và khựng lại. Một chàng trai cao gầy, mái tóc đen cắt gọn, ánh mắt vừa quen vừa lạ. Bà chưa kịp nói thì cậu đã quỳ xuống, ôm chầm lấy đôi chân gầy guộc:
– Mẹ ơi… con xin lỗi.
Giọng nói ấy, dù đã trầm hơn, nhưng vẫn là của thằng bé năm nào. Bà run run đặt bàn tay lên vai nó:
– Con… thật là con hả Tâm?
Nó gật đầu, nước mắt chảy dài. Hai mẹ con ôm nhau thật lâu, giữa sân nhà mùi rơm rạ và nắng chiều vàng rực.
Tối hôm ấy, dưới ánh đèn dầu, Tâm kể lại tất cả. Ra trường, nó xin được việc nhưng lương thấp, lại mắc áp lực công việc, nợ nần tiền trọ, nên không dám liên lạc với bà vì sợ bà lo. Sau này, khi tìm được việc tốt hơn, nó dành dụm từng tháng, trả hết khoản nợ cho bà trước. Nhưng nó vẫn chưa đủ can đảm về, cho đến hôm nay.
– Mẹ nuôi con bao nhiêu năm, giờ con mới hiểu nuôi một người không chỉ tốn tiền, mà tốn cả cuộc đời. Con nợ mẹ nhiều hơn con nghĩ… – Tâm nói, mắt đỏ hoe.
Bà chỉ xua tay:
– Mẹ chẳng cần con trả gì. Chỉ cần con sống tử tế, thế là mẹ vui rồi.
Những ngày sau đó, Tâm ở lại giúp bà sửa lại căn nhà dột nát, thay mái ngói mới, sơn lại tường. Cả làng xôn xao, ai cũng mừng cho bà. Mấy đứa trẻ con chạy qua gọi “ông Tâm” ríu rít, khiến bà bật cười.
Một buổi sáng, Tâm bất ngờ đưa bà ra thị trấn. Nó dẫn bà tới một cửa hàng nhỏ, treo biển “Quán ăn Mẹ Lành” – tường sơn vàng, cửa kính sạch sẽ.
– Con mở quán này, bán món mẹ nấu. Con muốn mọi người biết đến hương vị và tình thương của mẹ. Mẹ sẽ là bếp trưởng, còn con lo quản lý.
Bà bối rối, vừa mừng vừa lo, nhưng khi bước vào, ngửi mùi canh chua, cá kho… bà bỗng thấy tim mình ấm lạ thường. Những món ăn mà bao năm bà nấu cho Tâm, giờ sẽ nấu cho cả những người khách xa lạ.
Quán ăn mở, khách đến đông. Người ta không chỉ ăn vì ngon, mà vì câu chuyện về một bà mẹ già nuôi đứa trẻ mồ côi không quen biết. Mỗi khi kể lại, Tâm luôn nói:
– Mẹ Lành đã dạy tôi rằng tình thương không cần lý do, và sự trả ơn không bao giờ là muộn.
Năm tháng trôi, mái tóc bà bạc thêm nhưng nụ cười nhiều hơn. Mỗi tối, khi quán đóng cửa, bà lại ngồi nghe radio, Tâm ngồi bên cạnh. Ngoài kia, đèn phố sáng lung linh, còn trong căn nhà cũ – giờ đã vững chãi – tiếng cười của hai mẹ con hòa cùng mùi thơm của nồi canh chua nóng hổi.
Món nợ năm xưa, giờ đã hóa thành một gia tài khác: một gia đình trọn vẹn.
