“Kh-inh th-ường cháu gái đậu cao đẳng, bác cả h-ả h-ê đi r-êu rao, để rồi ch-ết đ-iếng khi biết bí mật của con gái mình…”
Ở cái xóm nhỏ nằm ven thị xã, nhà ai cũng biết nhà bác Hưng là “đàng hoàng nhất”. Bác làm cán bộ về hưu, vợ là giáo viên cũ, có cô con gái duy nhất – Thảo – năm nay vừa thi đỗ Đại học Ngoại thương. Thành tích ấy, với bác Hưng, là một niềm kiêu hãnh.
Bác không giấu nổi niềm vui. Ai đi qua đầu ngõ, bác cũng gọi lại, hỏi:
– Ê, mày biết tin gì chưa? Con Thảo nhà bác đỗ điểm cao nhất lớp, trường Ngoại thương đấy nhé!
Rồi bác rút trong túi ra cái tờ giấy báo điểm đã nhàu, chìa ra với vẻ mãn nguyện.
– Mày xem, mười điểm toán, chín rưỡi văn, ai bì được?
Người trong xóm thì cũng chúc mừng, nhưng nghe riết cũng mỏi tai. Bác Hưng thì chẳng để ý, cứ cười khà khà:
– Ừ thì con tôi giỏi, tôi khoe chứ có ăn cắp ai đâu.
Mọi chuyện sẽ không có gì đáng nói nếu như hôm đó bác Hưng không tình cờ gặp bà Hòa – người em dâu, mẹ của bé Hân – ở ngoài chợ.
Bé Hân là con gái của vợ chồng em trai bác Hưng. Năm nay Hân cũng thi, nhưng chỉ đỗ cao đẳng sư phạm. Bác Hưng nghe tin thì chỉ cười khẩy:
– Học hành cho cố rồi cũng chỉ tới cao đẳng. Ừ, thôi cũng là có “cái mác” sinh viên, đỡ nhục mặt.
Bà Hòa nghe mà đỏ mặt tía tai, nhưng không nói gì. Về đến nhà, bà kể lại cho chồng. Chú Tình – em trai bác Hưng – chỉ thở dài:
– Thôi, tính ông ấy vậy, mình biết rồi còn gì.
Nhưng Hân thì nghe được. Cô bé buồn suốt cả tuần, cứ lủi thủi trong phòng, thậm chí không thèm đi nhập học. Bà Hòa thương con, giận anh chồng, nhưng càng giận, bà càng muốn vạch ra cái sự thật mà bao năm nay bà giữ kín.
Hai tuần sau, tin đồn bắt đầu râm ran trong xóm. Người ta nói nhỏ với nhau rằng con gái bác Hưng học giỏi thật… nhưng không phải tự nhiên mà được như vậy.
– Nghe đâu nó học trường chuyên, mà cuối cấp bị đình chỉ thi một lần vì bê đề.
– Ủa vậy sao vẫn thi được?
– Thì có người chống lưng! Mà mày có biết nó thi lại mấy lần không? Còn đi học thêm ở trung tâm luyện thi “quen cửa” nữa!
Lúc đầu, bác Hưng không tin. Ông gạt phăng:
– Lũ xấu bụng, ghen ăn tức ở!
Nhưng rồi, một tối nọ, khi vô tình mở máy tính của con gái – thứ ông hiếm khi đụng vào – bác chết lặng khi thấy loạt tin nhắn trong một nhóm bạn. Trong đó có đoạn:
“Cảm ơn bố t đã gọi được người sửa điểm môn Anh. Không là toang thật.”
“Haha, bố tao nói tiền là giải pháp của mọi đề thi. Ổng quen thầy A, cô B ở hội đồng tỉnh…”
Tay bác run lên. Mồ hôi túa ra. Ông lặng người. Suốt đêm đó không ngủ được, đầu óc quay cuồng.
Hôm sau, bác gọi Thảo ra nói chuyện. Con gái bác ban đầu chối, rồi sau đó bật khóc.
– Con… con chỉ sợ làm bố mẹ thất vọng. Con áp lực quá. Ai cũng bảo con phải là niềm tự hào…
– Vậy là con sửa điểm?
– Không, bạn con giúp… mà bố quen ai đó ở phòng giáo dục. Con chỉ xin thôi…
Bác Hưng không còn nghe được gì nữa. Những lời rêu rao mấy tháng qua giờ như quay lại vả vào mặt ông. Cái sĩ diện đã đẩy gia đình vào một vết nứt khôn lường.
Trong khi đó, bà Hòa lặng lẽ an ủi con gái mình.
– Hân à, mẹ thấy con cố gắng là mẹ mừng rồi. Con không cần phải là “hoa hậu học đường” gì cả. Sống đàng hoàng là được.
Bác Hưng sau hôm đó, lặng lẽ hơn hẳn. Không còn thấy bác đứng ở đầu ngõ, khoe con, cười hả hê nữa. Người ta thấy bác đạp xe lên chùa, đôi mắt mỏi mệt. Cũng chẳng ai dám xì xào thêm. Ai cũng hiểu, cái sĩ diện có thể là một lưỡi dao – mà người cầm lại chính là nạn nhân đầu tiên.
Thảo từ nhỏ đã là đứa con “vàng” trong mắt mọi người. Từ năm lớp 1 đến lớp 9, bảng thành tích học sinh giỏi của cô dày đặc. Nhưng điều đó không đến từ sự đam mê học hành – mà đến từ ánh mắt kỳ vọng luôn lấp lánh và đầy áp lực của bố.
Bác Hưng không bao giờ đánh mắng con, nhưng cái cách ông nhìn, cái cách ông im lặng mỗi khi điểm Thảo không như mong đợi… còn đáng sợ hơn cả roi vọt.
– Con nhà người ta được học bổng toàn phần rồi đấy, còn con thì…
– Mày không học thì mai mốt ở nhà bán vé số à?
– Mặt mũi nào nhìn họ hàng?
Dần dần, Thảo học cách sống hai mặt: trước mặt bố mẹ là đứa ngoan, học giỏi, ngoan ngoãn. Sau lưng, là một cô gái sợ hãi, tự ti, cảm thấy mình không bao giờ đủ giỏi, dù có cố gắng thế nào.
Lớp 12, Thảo thi thử nhiều lần đều không đạt được kỳ vọng. Thầy chủ nhiệm từng nhẹ nhàng góp ý rằng:
– Thảo nên chọn trường vừa sức. Ngoại thương là trường top, không phải ai cũng vào được đâu.
Về nhà, cô đem lời thầy nói kể lại, nghĩ rằng bố sẽ ủng hộ. Nhưng ngược lại, bác Hưng quát:
– Không! Con gái tao không thể học mấy trường làng!
– Bố, nhưng con sợ không đậu…
– Tao không nuôi mày 18 năm để mày đỗ cao đẳng như con Hân. Mày nhìn mà học người ta, hay là định làm xấu mặt tao?
Chính từ hôm đó, Thảo bắt đầu sợ ngủ. Mỗi lần nhắm mắt, cô lại mơ mình thất bại, bị bố từ mặt, bị họ hàng cười nhạo.
Một ngày nọ, trong lúc Thảo khóc vì áp lực, mẹ cô thì thầm:
– Hay là… để mẹ nói với bố con… tìm người giúp? Ở trung tâm luyện thi chỗ bác Vũ, họ có cách…
Thảo nhìn mẹ:
– Ý mẹ là… sửa điểm?
Mẹ không trả lời, chỉ lặng lẽ gật đầu. Và đó là lúc Thảo ngã xuống một bước mà không thể quay lại.
Thảo tham gia các lớp luyện thi “chuyên biệt”, được “cầm tay chỉ bài”, làm quen với đề thi thật qua mối quan hệ của bố. Những bài thi chính thức được “tăng điểm nhẹ”, còn môn Anh – môn yếu nhất của Thảo – được “lo liệu” nhờ một khoản chi phí mà bố lặng lẽ chuyển khoản.
Khi giấy báo đậu Ngoại thương về đến nhà, Thảo nhìn bố nhảy cẫng lên, ôm lấy cô, nước mắt rưng rưng.
– Con gái bố giỏi quá!
Nhưng Thảo thì không cười nổi. Cô biết mình không giỏi. Cô chỉ là sản phẩm của một cái vỏ giả – được xây nên từ nỗi sợ.
Khi bố phát hiện tin nhắn trong nhóm bạn, Thảo biết ngày đó sẽ đến. Nhưng cô vẫn không kịp chuẩn bị.
– Bố chỉ cần con giỏi thôi. Không cần thật! – Thảo gào lên trong tuyệt vọng khi bị hỏi.
Câu nói ấy như một cái tát vào lòng bác Hưng. Ông chưa từng nghĩ, cái “giỏi” mà ông áp đặt đã biến con mình thành một kẻ dối trá trong chính cuộc đời mình.
Sau hôm đó, gia đình lặng lẽ. Thảo viết đơn xin tạm hoãn nhập học. Mẹ cô ủng hộ. Bố thì không nói gì, chỉ bỏ đi cả ngày, tối mới về.
Một đêm, bác Hưng gõ cửa phòng Thảo. Lần đầu tiên ông nói bằng giọng khàn khàn:
– Bố xin lỗi.
Thảo ngẩng lên, ngỡ ngàng.
– Bố tưởng… ép con học là lo cho tương lai. Nhưng có lẽ bố chỉ đang lo cho cái sĩ diện của mình.
– Bố…
– Thôi, nếu con muốn tạm nghỉ, bố đồng ý. Bố chỉ cần con sống thật, không dối lòng.
Hai cha con ôm nhau. Nước mắt lặng lẽ rơi.
Một năm sau, Thảo thi lại. Không còn chọn Ngoại thương, cô chọn sư phạm – nơi cô thấy phù hợp với bản thân. Không ai nói gì. Bố mẹ cô đưa cô đến trường bằng ánh mắt lặng lẽ và tự hào – không ồn ào, không bảng thành tích.
Về phần Hân – cô em họ bị bác Hưng từng khinh thường – lại là người giúp Thảo tìm hiểu ngành sư phạm, chia sẻ sách vở, kinh nghiệm.
Trong một lần đi uống cà phê, Thảo nắm tay Hân:
– Cảm ơn chị. Chị sống thật, và sống đúng. Em từng nghĩ đậu Ngoại thương là tất cả… Giờ mới biết, hạnh phúc là được làm điều mình yêu.
Câu chuyện khép lại bằng hình ảnh hai cô gái – một từng bị xem là “kém cỏi”, một từng bị tôn lên “quá cao” – ngồi cùng nhau cười nhẹ. Họ hiểu rằng:
Thành công không đến từ cái bằng cấp danh giá, mà từ lòng can đảm sống đúng với mình – dẫu có muộn màng.
