Trời hôm đó âm u, mây thấp như muốn đè sập cả thị trấn nhỏ này. Sau đám tang chồng tôi ba ngày, con trai tôi – thằng Hải – lái xe đưa tôi đi đâu đó mà không nói lý do. Tôi thì vẫn còn ngơ ngẩn trong nỗi đau mất chồng, bàn tay còn run run vì bữa cơm tối qua chỉ có mình tôi ngồi bên chiếc ghế trống. Chúng tôi chạy ra khỏi trung tâm thị trấn, qua con đường đất đỏ dẫn đến khu dân cư thưa thớt, trước khi chiếc xe đột ngột dừng lại bên một bãi đất trống.
Hải tắt máy xe, quay sang tôi, mắt nó không nhìn thẳng mà né tránh. Nó thở dài rồi nói:
“Đây là nơi mẹ xuống xe… Chúng con không nuôi nổi mẹ nữa.”
Tôi tưởng mình nghe nhầm. “Hải… con nói gì vậy?”
Nó cắn môi, có vẻ áy náy nhưng vẫn giữ giọng lạnh lùng:
“Con và vợ con… không kham nổi. Nhà chật, tiền bạc lúc nào cũng thiếu. Mẹ sống ở đây vài bữa, con quen biết ông Tư – chủ trại gỗ gần đây. Ổng cho mẹ ở nhờ, có cơm ăn. Con… con hết cách rồi.”
Tôi nhìn khu đất hoang, cỏ mọc um tùm, xa xa là mấy căn chòi gỗ xập xệ. Tim tôi thắt lại. Mới tuần trước thôi, tôi còn tưởng rằng mất chồng là cái đau tột cùng. Không, hóa ra còn có thứ đau hơn: bị chính đứa con mình nuôi nấng cả đời bỏ lại như một món đồ không còn giá trị.
“Con nghĩ mẹ là gánh nặng đến vậy sao?” – tôi hỏi, giọng nghẹn lại.
Hải siết chặt vô lăng:
“Con mệt lắm rồi mẹ ạ. Mẹ không biết thôi… từ khi ba mất, nợ nần của ông ấy đổ hết lên đầu con. Con đang cố gồng, vợ con thì phàn nàn liên tục. Chúng con không thể nuôi thêm một người nữa.”
Tôi nghe mà lạnh sống lưng. Thằng con trai mà tôi từng nhịn ăn để dành tiền cho nó đi học đại học, giờ nói với tôi như vậy. Nhưng điều nó không biết… là tôi còn một bí mật. Bí mật mà tôi đã giấu suốt hơn ba mươi năm.
Tôi không trách nó ngay lúc đó. Tôi chỉ mở cửa xe, chống gậy xuống, chậm rãi đứng trên mặt đất khô nẻ. Hải đưa tôi cái túi xách nhỏ, trong đó có đúng hai bộ đồ và chút tiền lẻ. Nó nói sẽ quay lại thăm, nhưng tôi biết nó sẽ không.
Khi chiếc xe quay đầu phóng đi, bụi mù bay lên. Tôi kéo chiếc khăn trùm đầu, hít một hơi thật sâu.
Nếu con nghĩ mẹ là gánh nặng… thì mẹ sẽ cho con thấy con đã sai thế nào.
Vì bí mật mà tôi cất giữ, một khi được mở ra, không chỉ cứu tôi… mà còn thay đổi cuộc đời cả nhà nó.
Khi Hải bỏ tôi lại bên bãi đất hoang ấy, điều đầu tiên tôi làm không phải là khóc. Tôi đã khóc đủ cho cả đời rồi. Tôi chỉ ngồi xuống một tảng đá, mở túi xách, và lấy ra thứ duy nhất tôi luôn mang theo: cuốn sổ nhỏ bọc vải màu nâu đã sờn. Tôi vuốt nhẹ lên nó. Đây là bí mật mà ngay cả chồng tôi – người đã sống bên tôi bốn mươi năm – cũng chưa từng biết.
Nhiều năm trước, khi còn trẻ và mới kết hôn, tôi từng làm giúp việc cho gia đình ông bà chủ Ngọc – chủ một công ty may khá lớn trong tỉnh. Họ không có con, và đối xử với tôi tốt hơn bất kỳ nơi nào tôi từng làm. Tôi ở với họ gần tám năm, cho đến khi chồng tôi đòi chuyển cả nhà về thị trấn nhỏ này để “làm ăn riêng”, còn cấm tôi tiếp tục làm thuê cho người khác.
Ngày tôi rời đi, bà chủ Ngọc đưa cho tôi cuốn sổ này và nói:
“Sau này nếu khó khăn, mở ra và tìm tên người trong trang cuối cùng. Anh ta sẽ giúp cô.”
Tôi chỉ nghĩ đó là lời an ủi. Suốt ba mươi năm, tôi chưa từng mở cuốn sổ, vì tôi không muốn ai giúp. Tôi tin gia đình mình đủ thương nhau để cùng vượt qua mọi thứ.
Nhưng giờ thì… niềm tin ấy bị chính con trai tôi dập tắt.
Tôi mở cuốn sổ ra. Bên trong không phải nhật ký, mà là một danh sách người vay nợ, mua hàng, hợp đồng làm ăn, cùng những ghi chú chi tiết về khoản tiền mặt mà bà chủ cất giấu. Nhiều cái tên quen thuộc: chủ các tiệm vải, tiệm máy may, thương lái… Nhưng điều khiến tôi sững sờ nhất là trang cuối: tên người đàn ông mà bà Ngọc bảo sẽ giúp tôi.
“Lê Minh Đăng – Giám đốc điều hành Công ty May Ngọc Minh.”
Bên dưới là một câu viết tay:
“Đăng là cháu ruột tôi. Tôi giao mọi tài sản cho nó quản lý. Nếu cô gặp chuyện, hãy đến tìm nó. Nó sẽ hiểu.”
Tôi ngồi chết lặng. Bà Ngọc không có con, nhưng hóa ra vẫn có người thừa kế. Và cuốn sổ này… là những khoản tiền mà nhiều người nợ công ty, chứng từ mà nếu thất lạc thì có thể gây rắc rối lớn.
Tôi biết đây không phải thứ đơn giản. Nếu tôi mang nó đến gặp ông Đăng, ông ấy sẽ phải lắng nghe tôi. Và biết đâu… tôi có thể tìm được nơi ở, việc làm, hoặc ít nhất là sự giúp đỡ để sống tiếp mà không phải dựa vào thằng Hải.
Buổi chiều, tôi tìm được căn chòi của ông Tư – người mà Hải nói quen biết. Ông Tư là người đàn ông hiền, sống một mình, cho tôi ở tạm trong căn phòng nhỏ phía sau. Tôi nấu cơm giúp ông, dọn dẹp nhà, đổi lại ông cho tôi ít tiền lặt vặt.
Nhưng trong lòng tôi luôn nung nấu một điều: đi tìm ông Đăng.
Tối đó, dưới ánh đèn dầu cũ kỹ, tôi nhìn lại cuốn sổ, lật đến một trang có ký hiệu lạ: một dãy số dài. Tôi đoán đó là mã kho hoặc tài khoản gì đó. Chồng tôi từng làm nghề sửa máy, nên tôi không rành lắm về mấy thứ này, nhưng nhìn nét chữ của bà chủ, tôi biết chuyện này quan trọng.
Ngày hôm sau, tôi quyết định rời căn chòi để đi đến thành phố tìm ông Đăng. Nhưng tôi không biết… hành trình đó sẽ kéo theo sóng gió mà tôi không thể ngờ đến.
Tôi bắt xe khách lên thành phố bằng số tiền ít ỏi có được từ việc phụ ông Tư. Thành phố đông đúc, ồn ào, hoàn toàn trái ngược với cuộc sống tĩnh lặng ở thị trấn. Tôi lần theo địa chỉ trong cuốn sổ, đến trước tòa nhà lớn mang bảng hiệu Ngọc Minh Group.
Tôi đứng trước cửa kính xoay tròn, nhìn bóng mình: một bà già ngoài sáu mươi, áo xám cũ, gương mặt già trước tuổi. Tôi tự hỏi liệu họ có tin tôi không, hay nghĩ tôi là kẻ lừa đảo. Nhưng tôi không còn gì để mất.
Khi tôi trình bày với cô lễ tân rằng tôi muốn gặp giám đốc Đăng và có liên quan đến bà Ngọc – người sáng lập công ty – cô ấy sững lại. Sau vài cuộc điện thoại, cô bảo tôi ngồi đợi.
Ít phút sau, hai người đàn ông bước ra: một người trẻ, một người khoảng sáu mươi. Người lớn tuổi bước đến trước, nhìn tôi chăm chú.
“Tôi là Đăng. Cô nói có chuyện liên quan đến thím Ngọc?”
Tôi lấy cuốn sổ đưa ông ấy. Vừa thấy nó, mặt ông Đăng biến sắc. Ông nắm chặt đến mức knuckles trắng bệch.
“Trời đất… Đây là sổ tay quản lý khoản tiền mặt của thím tôi! Nó mất từ 30 năm trước. Mọi người nghĩ thím đã làm thất lạc…”
Rồi ông nhìn tôi:
“Cô lấy nó từ đâu?”
Tôi kể lại toàn bộ chuyện, từ việc tôi làm giúp việc, đến ngày rời đi và nhận cuốn sổ như một vật gửi gắm. Ông Đăng nghe không bỏ sót chữ nào, ánh mắt dịu lại.
“Thím tôi thương cô lắm. Thì ra cuốn sổ ở chỗ cô bao năm nay. Cô không biết nó quan trọng thế nào đâu. Trong này có cả danh sách đen những người từng bòn rút công ty. Nhờ nó, tôi có thể xử lý nhiều chuyện còn dang dở.”
Ông dừng lại, nhìn tôi – cái nhìn của người trân trọng, chứ không phải thương hại.
“Tôi nợ cô một ơn lớn. Cô cần gì, cứ nói.”
Tôi chỉ nói thật: “Tôi chỉ cần một nơi làm việc và chỗ ở tạm. Tôi không muốn bị con trai xem là gánh nặng.”
Nhưng tôi không ngờ ông Đăng lại nói:
“Tôi không chỉ giúp cô. Tôi cần cô. Thím tôi từng ghi trong sổ rằng cô là người trung thực nhất. Nếu cô đồng ý, tôi muốn cô hỗ trợ kiểm kê lại hồ sơ cũ. Làm việc nhẹ thôi.”
Ông đưa tôi đến khu nhà tập thể của nhân viên cũ mà công ty đang tu sửa. Phòng sạch sẽ, đàng hoàng, đủ để tôi sống thoải mái. Tôi bắt đầu làm việc, chủ yếu phân loại tài liệu, ghi chép, đối chiếu hồ sơ cũ. Việc nhẹ nhưng tôi cảm thấy mình có ích.
Vài tuần sau, Hải gọi cho tôi. Giọng nó hoảng loạn:
“Mẹ đang ở đâu? Con cần mẹ… Con bị người ta đòi nợ… Họ bảo ba còn liên quan đến công ty may gì đó…”
Tôi hiểu ngay. Hắn đã động đến những người trong danh sách đen của bà Ngọc – những kẻ từng lừa công ty, trong đó có… chồng tôi.
Tôi nói với Hải:
“Con đến trụ sở Ngọc Minh Group đi. Mẹ sẽ gặp con ở đó.”
Khi đến nơi, nó sững người thấy tôi mặc đồng phục nhân viên, đứng cạnh ông Đăng.
“Mẹ… đang làm việc ở đây?”
Tôi chỉ mỉm cười:
“Ừ. Và mẹ không phải gánh nặng của ai cả.”
Ông Đăng lên tiếng:
“Cậu Hải, cha cậu từng liên quan đến vài khoản nợ với công ty, nhưng tôi và mẹ cậu sẽ giải quyết. Cậu cần điều chỉnh lại cách đối xử với gia đình mình.”
Hải cúi gằm mặt, mặt đỏ bừng.
“Mẹ… con xin lỗi.”
Tôi đặt tay lên vai nó:
“Không sao. Nhưng con phải nhớ: ai cũng có lúc yếu đuối, nhưng bỏ rơi người thân là điều không bao giờ được phép.”
Ngày hôm đó, lần đầu tiên sau đám tang chồng, tôi cảm thấy mình thực sự đứng trên đôi chân của chính mình.
Và tôi biết: bí mật tôi gìn giữ suốt 30 năm không chỉ cứu tôi, mà còn cứu cả gia đình tôi khỏi chính sự ích kỷ và nợ nần đã bủa vây chúng tôi bấy lâu nay.
