“Không phải mọi thứ lấp lánh đều là vàng. Nhưng nếu nó đúng là vàng, thì câu hỏi là: tại sao nó lại ở đó?”
Tôi phát hiện ra chỉ vàng đó khi đang dọn căn phòng cũ của mẹ — một nơi đã đóng bụi suốt bảy năm kể từ ngày bà mất. Nó nằm gọn trong khe nứt dưới sàn gỗ, ngay bên cạnh chiếc tủ thờ cũ kỹ. Nhưng điều khiến tôi không khỏi sốc nặng, không phải là giá trị của chỉ vàng đó, mà là tờ giấy gói kèm bên trong: một mảnh giấy nhỏ, ố vàng, ghi đúng ba chữ bằng mực đen đã nhòe:
“Đừng tin ông T.”
Tôi tên là Minh, 32 tuổi, làm nghề thiết kế nội thất tại TP.HCM. Sau nhiều năm sống tạm ở các chung cư thuê, tôi quyết định về quê – căn nhà cấp 4 tại Đồng Nai mà ba mẹ tôi từng ở. Ba tôi mất khi tôi còn nhỏ, mẹ nuôi tôi một mình đến năm 25 tuổi thì qua đời vì ung thư gan. Căn nhà sau đó được khóa lại, như một cách tôi đóng cửa với quá khứ.
Bảy năm trôi qua, căn nhà gần như bị bỏ hoang. Đợt này tôi về định cải tạo lại, vừa để tiết kiệm tiền thuê nhà, vừa để tân trang lại nơi chốn cũ. Phòng khách và bếp dọn khá dễ, nhưng đến phòng ngủ của mẹ, tôi như bước vào một bảo tàng thời gian: mọi thứ vẫn y nguyên như ngày cuối bà còn sống.
Tôi lau bụi bàn thờ, thay lại khung ảnh mẹ, gom đống sách báo cũ thì phát hiện sàn gỗ gần chiếc tủ thờ hơi lún xuống. Tò mò, tôi dùng tuốc nơ vít cạy nhẹ một miếng ván ra. Dưới đó là một khe hẹp, nơi tôi thấy một chiếc túi nilon cũ bị nhét sâu trong kẽ gỗ.
Bên trong là một chỉ vàng 9999 gói sơ sài bằng tờ giấy cũ kỹ. Chuyện có giá trị hay không không khiến tôi dừng lại. Điều khiến tôi giật mình lạnh gáy là nội dung tờ giấy: “Đừng tin ông T.”
Ngay lập tức, ký ức về ông T., bạn thân lâu năm của mẹ tôi, hiện lên rõ mồn một. Ông T. là hàng xóm sát vách, sống một mình từ sau khi vợ con bỏ đi. Khi mẹ tôi còn sống, ông hay qua giúp sửa ống nước, điện đóm, đôi lúc còn mang cơm canh sang.
Tôi từng thấy ông là người tốt, dù hơi lập dị. Nhưng sau khi mẹ mất, ông có một hành động khiến tôi khó quên.
Trong ngày tang lễ, khi chỉ còn tôi ở lại nhà lo nhang khói, ông T. ghé qua, đưa tôi một cuốn sổ nhỏ màu nâu, nói là “mẹ mày gửi lại, nói khi nào ổn thì đọc”. Tôi mở ra sau đó và thấy một vài ghi chú tài chính, mấy lời nhắn kiểu “Minh nhớ ăn uống đủ bữa”, và vài dòng không đầu không đuôi về chuyện đất đai.
Tôi không để tâm nhiều lúc đó vì còn quá đau buồn. Sau này, tôi không còn thấy ông T. qua lại nữa. Thậm chí, căn nhà ông cũng khóa im lìm, cây cối mọc um tùm. Người trong xóm đồn ông đi đâu biệt tích, có người nói ông chết, người bảo ông sang Cam Lào gì đó làm ăn.
Tôi đem chuyện chỉ vàng và mảnh giấy kể cho bà Năm, hàng xóm già nhất xóm. Bà mở to mắt rồi trầm ngâm một lúc:
“Chà… có khi nào là chuyện cũ. Má con mày ngày xưa có gửi ông T. giữ dùm ít vàng, nói để phòng thân. Nhưng sau đó, bà không nhắc tới nữa. Có lần bà sang đây nói… bà nghi ngờ ông T. có giấu gì đó.”
“Giấu gì ạ?” – tôi hỏi lại.
“Bà nói ổng cứ canh me căn nhà này. Có lần bà bắt gặp ổng lẻn vô ban đêm. Bả sợ, nhưng chẳng nói ai.”
Tôi lạnh sống lưng. Nếu đúng như lời bà Năm, thì chỉ vàng này có thể chỉ là một phần trong số nhiều món mẹ tôi từng gửi gắm — và có thể bị chiếm giữ.
Tối đó, tôi lục lại đống đồ cũ, trong đó có cuốn sổ nâu năm xưa. Tôi soi kỹ lại, thì thấy một trang giấy bị dán bằng keo cũ, như thể muốn giấu đi. Tôi cạy nhẹ và tìm thấy một tờ ghi chú:
“Nếu Minh đọc được dòng này, có thể mẹ đã không còn. Hãy tìm dưới sàn tủ thờ. Nếu con thấy vàng, đừng đi một mình. Hãy cẩn thận ông T.”
Vậy là mẹ biết ông T. có thể làm điều mờ ám. Bà giấu vàng trong nhà chứ không đưa cho ông. Và có thể còn nhiều hơn một chỉ…
Sáng hôm sau, tôi phát hiện cửa sau bị mở toang dù tối qua mình đã khóa kỹ. Không mất mát gì, nhưng tôi thấy dấu giày bùn in mờ trên nền xi măng cũ. Có người đã lẻn vào nhà — hoặc đang tìm lại thứ gì đó.
Tôi lắp camera và gọi thợ sửa lại sàn nhà, yêu cầu họ không phá gì trước khi tôi có mặt. Khi thợ cạy lớp sàn mục bên cạnh chỗ tìm thấy chỉ vàng hôm qua, tôi nghe tiếng kim loại chạm nhau. Một chiếc hộp gỗ nhỏ hiện ra — có ổ khóa nhưng đã rỉ sét.
Tôi mang lên phòng, dùng tua vít cạy nhẹ. Bên trong là ba chỉ vàng nữa, và một cuốn sổ đỏ đứng tên… mẹ tôi. Nhưng điều kinh hoàng nhất là tờ giấy nhỏ cuối hộp: một bản sao biên bản chuyển nhượng đất có chữ ký giả tên mẹ tôi — và ký tên bên mua là: Trần Văn T.
“Khi người sống còn chưa yên giấc, người chết vẫn chưa thể yên nghỉ.”
Và căn nhà cũ của tôi… không chỉ cất giữ vàng, mà còn cất giữ sự phản bội.
Tôi ngồi trong căn phòng cũ của mẹ, cầm cuốn sổ đỏ mà tay run lên từng nhịp. Tên mẹ tôi rõ ràng được in ở phần “bên chuyển nhượng”, nhưng chữ ký bên dưới thì không giống với nét chữ quen thuộc của bà. Phía “bên nhận chuyển nhượng” lại là cái tên khiến tôi nghẹt thở: Trần Văn T.
Tôi đem bản photo và sổ đỏ thật đến UBND xã xác minh. Cô nhân viên địa chính nhìn xong trầm ngâm, sau bảo tôi đợi. Khoảng một tiếng sau, cô trở lại với vẻ mặt lúng túng:
“Anh Minh… trên hệ thống, đất này hiện đang đứng tên ông Trần Văn T., đã cập nhật từ 6 năm trước. Nhưng hồ sơ giấy tờ thì… có vấn đề.”
Tôi không thể tin vào tai mình. Mảnh đất mà mẹ tôi từng nói “để dành phòng thân”, giờ đã bị sang tên cho người khác, mà có thể mẹ tôi không hề hay biết.
Tối đó, tôi quyết định làm điều mà tôi tránh bấy lâu: đột nhập vào căn nhà sát vách – nơi ông T. từng sống.
Căn nhà phủ đầy bụi, mạng nhện giăng kín. Tôi dùng đèn pin soi quanh, thấy phòng khách đầy sách báo cũ, phần lớn đã mục. Nhưng điều đặc biệt là trong góc tủ gỗ, tôi thấy một va-li da màu nâu có khóa số.
Khóa không quá khó – chỉ cần vài lần thử tôi đã mở được. Bên trong là một tập hồ sơ gồm các giấy chuyển nhượng, bản photo CMND mẹ tôi, vài bản vẽ thiết kế… và một cuốn sổ ghi tay. Trang đầu tiên là dòng chữ nguệch ngoạc:
“Nếu có chuyện gì xảy ra, ít nhất mình cũng giữ lại bằng chứng.”
Tôi đọc không sót chữ nào. Dòng sau dòng, ông T. thú nhận trong cuốn sổ rằng:
-
Mẹ tôi từng gửi ông 5 chỉ vàng, nhờ giữ dùm “khi nào khó khăn thì lấy lại”.
-
Sau khi biết mẹ tôi bệnh nặng, ông nảy lòng tham, vì nghĩ bà không qua khỏi.
-
Ông làm giấy ủy quyền giả, dùng quan hệ cũ với một cán bộ địa chính để chuyển nhượng đất sang tên mình.
-
Sau đó, ông vẫn giả vờ giúp đỡ mẹ tôi như không có chuyện gì.
Có đoạn ông viết:
“Tôi không nghĩ bà ấy phát hiện. Nhưng tối hôm đó, tôi thấy đèn phòng bà bật đến khuya. Sáng hôm sau, bà nhìn tôi khác lắm.”
Tôi nhớ như in khoảng thời gian đó. Mẹ tôi trở nên trầm lặng, hay ghi chép gì đó vào cuốn sổ nâu. Hóa ra bà đã biết tất cả — nhưng vì lý do nào đó, không nói tôi nghe.
Ở trang cuối cuốn sổ là một dòng được viết rất mờ, có lẽ do tay ông run:
“Tôi giấu vàng trong hộp gỗ, trong ngăn sàn nhà tôi, định bụng một ngày sẽ đưa lại… nhưng không dám đối diện. Nếu ai đó tìm thấy cuốn sổ này, mong hãy giao nó cho con trai bà ấy. Tôi nợ bà nhiều hơn là vàng.”
Tôi im lặng một lúc lâu. Cảm xúc trong tôi hỗn độn – giận dữ, xót xa, nhưng cả một chút thương hại.
Sáng hôm sau, tôi trở lại UBND xã với đầy đủ chứng cứ: cuốn sổ tay, giấy tờ giả, và bản đối chiếu chữ ký của mẹ tôi từ nhiều giấy tờ hành chính trước đó. Sau vài tuần làm việc, chính quyền xác nhận hồ sơ chuyển nhượng có dấu hiệu sai phạm nghiêm trọng và tạm thời đóng băng tài sản.
Họ cũng phát hiện người cán bộ địa chính cũ đã bị kỷ luật và chuyển công tác nhiều năm trước vì liên quan đến vụ việc tương tự.
Tôi thuê luật sư để khởi kiện phục hồi quyền sở hữu đất cho mẹ tôi. Dù quá trình có thể mất vài tháng, nhưng tôi biết mình đang làm điều đúng — cho mẹ, và cho sự thật.
Một tuần sau, khi dọn lại căn phòng, tôi mở ngăn kéo bàn trang điểm của mẹ, nơi bà thường cất đồ riêng. Trong đó là một phong bì có ghi:
“Nếu Minh đã tìm thấy vàng, thì mẹ yên tâm rồi.”
Bên trong là bức thư tay cuối cùng, bà viết:
“Con trai, mẹ biết mình không còn nhiều thời gian, nhưng mẹ không muốn con sống với lòng thù hận. Ông T. từng là người tốt, chỉ vì nghèo khó và tham vọng làm mờ lương tâm. Nếu con có thể tha thứ, thì tha thứ. Nhưng tuyệt đối đừng để ai lấy mất điều mẹ để dành cho con: mảnh đất này chính là ước mơ mẹ dành cả đời để giữ lại cho con. Còn chỉ vàng, chỉ là chút gửi gắm nhỏ nhoi.”
Tôi gập bức thư lại. Nước mắt chảy, không phải vì tiếc vàng, mà vì lần đầu tiên sau nhiều năm, tôi cảm thấy gần mẹ hơn bao giờ hết.
Vài tháng sau, đất được phục hồi lại đứng tên mẹ tôi. Tôi quyết định không bán như dự định ban đầu, mà sửa sang lại toàn bộ căn nhà, biến nó thành một không gian lưu niệm: nơi lưu giữ ký ức về mẹ, về quá khứ, và về một chỉ vàng từng hé mở ra cả một bí mật bị chôn vùi.
Tôi cũng tìm cách liên hệ với người thân xa của ông T. — ông mất trong một tai nạn giao thông ở biên giới cách đây hai năm. Cuốn sổ tay của ông, tôi giữ lại như một lời cảnh tỉnh cho chính mình:
Lòng tốt không nên bị lợi dụng. Nhưng tha thứ — nếu đủ mạnh — cũng có thể cứu được một linh hồn.
