Việc phát hiện axit benzoic – một chất bảo quản thực phẩm – vượt ngưỡng cho phép trong sản phẩm yến hũ tại Khánh Hòa, nhiều người tiêu dùng không khỏi hoang mang.
Axit benzoic vượt giới hạn trong yến hũ
Theo đó, vào ngày 17/6, Sở Y tế tỉnh Khánh Hòa công bố kết quả kiểm nghiệm 2 mẫu yến hũ được bán trên thị trường, trong đó phát hiện hàm lượng axit benzoic vượt mức quy định. Đây là chất thường được dùng để kéo dài hạn sử dụng thực phẩm, nhất là các sản phẩm có đường hoặc có tính acid như nước trái cây, nước ngọt và yến chưng sẵn.
Cơ quan chức năng phát hiện 2 mẫu yến hũ ở Khánh Hòa chứa chất bảo quản vượt ngưỡng cho phép. (Ảnh: Hữu Long – báo Lao động)
Cụ thể, mẫu LinhNest tổ yến chưng táo đỏ (6 lọ) do Công ty TNHH Yến sào Trúc Linh Khánh Hòa sản xuất, có hàm lượng acid benzoic 489 mg/kg, trong khi giới hạn tối đa cho phép là 250 mg/kg. Sự việc đặt ra lo ngại về việc lạm dụng chất bảo quản có thể gây ảnh hưởng tới sức khỏe người tiêu dùng, đặc biệt là người cao tuổi và trẻ nhỏ, những nhóm đối tượng thường xuyên sử dụng yến chưng.
Axit benzoic là gì?
Axit benzoic (E210) là một chất bảo quản phổ biến được thế giới công nhận, có khả năng ức chế sự phát triển của nấm mốc và vi khuẩn trong môi trường acid. Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ngưỡng tiêu thụ an toàn hàng ngày (ADI) cho axit benzoic là 0–5 mg/kg thể trọng. Với một người trưởng thành nặng 60kg, mức an toàn tương đương khoảng 300mg/ngày.
Nếu sử dụng đúng liều lượng, chất này được xem là an toàn. Tuy nhiên, khi vượt ngưỡng hoặc dùng kéo dài, axit benzoic có thể gây nhiều hệ lụy cho sức khỏe.
Tác hại của việc lạm dụng axit benzoic
1. Nguy cơ ngộ độc và kích ứng tiêu hóa
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh (Nguyên giảng viên Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, ĐH Bách khoa Hà Nội) cho biết: Nếu một người tiêu thụ axit benzoic ở liều 6mg/kg thể trọng/ngày hoặc hơn trong thời gian dài, cơ thể có thể bị rối loạn chuyển hóa, mất khả năng tổng hợp protein, dẫn đến tình trạng mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, buồn nôn và tiêu chảy.
Một số nghiên cứu còn ghi nhận axit benzoic có thể gây viêm dạ dày nếu sử dụng liều cao, làm tổn thương niêm mạc dạ dày.
2. Tạo chất gây ung thư khi kết hợp với vitamin C
Theo Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), một điểm nguy hiểm ít người biết là khi axit benzoic (hoặc muối natri benzoate) kết hợp với vitamin C và kim loại chuyển tiếp (như sắt, đồng) trong điều kiện nhiệt độ cao hoặc ánh sáng, có thể tạo ra benzene – một chất được Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) xếp vào nhóm chất gây ung thư ở người (nhóm 1).
Tuy hàm lượng benzene sinh ra trong thực phẩm thường nhỏ (dưới mức cho phép của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ – FDA), nhưng trong điều kiện bảo quản không tốt hoặc sản phẩm sử dụng nhiều phụ gia, nguy cơ phơi nhiễm benzene vẫn tồn tại.
3. Dị ứng và phản ứng hô hấp
Một số người có cơ địa nhạy cảm, đặc biệt là bệnh nhân hen suyễn hoặc người dị ứng aspirin, có thể phản ứng với axit benzoic dù ở liều thấp. Các triệu chứng bao gồm: Ngứa, phát ban, nổi mề đay; Khó thở, co thắt phế quản và sốc phản vệ (rất hiếm nhưng có thể xảy ra)
Ngoài ra, tiếp xúc thường xuyên với hơi hoặc bụi axit benzoic trong môi trường sản xuất có thể gây kích ứng mắt, mũi, cổ họng, thậm chí viêm da mãn tính.
4. Ảnh hưởng lâu dài ở liều cao
Một số nghiên cứu trên động vật cho thấy việc sử dụng axit benzoic liều cao trong thời gian dài có thể làm giảm tăng trưởng, giảm hấp thu dinh dưỡng và có khả năng ảnh hưởng đến hoạt động của DNA. Tuy nhiên, các bằng chứng về khả năng gây ung thư hoặc gây đột biến gen ở người hiện còn chưa rõ ràng và đang được nghiên cứu thêm.
Người tiêu dùng cần làm gì?
Để bảo vệ sức khoẻ của bản thân, gia đình và những người xung quanh, người tiêu dùng cần chủ động bảo vệ sức khỏe bằng cách đọc kỹ nhãn mác thực phẩm, đặc biệt chú ý đến các thành phần như axit benzoic hoặc natri benzoate (ký hiệu E210–E213).
Cùng với đó, nên tránh sử dụng thực phẩm chứa các chất bảo quản này cùng lúc với các sản phẩm giàu vitamin C trong cùng một bữa ăn. Đặc biệt, trẻ em và những người có cơ địa nhạy cảm càng cần thận trọng, hạn chế dùng các sản phẩm đóng hộp, nước ngọt công nghiệp có chứa phụ gia này.
Việc bảo quản thực phẩm cũng rất quan trọng – cần tránh ánh sáng trực tiếp và nơi có nhiệt độ cao để hạn chế nguy cơ biến đổi hóa học không mong muốn. Trong trường hợp nghi ngờ sản phẩm có sử dụng phụ gia vượt mức cho phép, người tiêu dùng nên báo cáo kịp thời đến cơ quan chức năng để được kiểm tra và xử lý.
Có thể nói, Axit benzoic là chất bảo quản hữu ích nếu dùng đúng liều lượng theo tiêu chuẩn. Tuy nhiên, lạm dụng hoặc sử dụng không đúng cách có thể gây ra nhiều hậu quả đáng tiếc. Vụ việc phát hiện chất bảo quản vượt ngưỡng trong yến hũ tại Khánh Hòa là lời cảnh tỉnh cho cả nhà sản xuất lẫn người tiêu dùng trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm và sức khỏe cộng đồng.
