Đêm khuya, trong căn phòng lạnh lẽo chỉ còn tiếng tích tắc đồng hồ treo tường, ba người con ngồi chật cứng trên ghế, mắt không rời màn hình điện thoại đang phát bản ghi âm với giọng người mẹ vừa mất một tuần trước. Khi những lời cuối cùng vang lên — đầy xúc cảm, đầy chân tình, và đầy bí mật — cả ba người tái mặt, tay run bần bật. Một giây sau, như có ám hiệu vô hình, họ cùng đứng dậy, lao ra khỏi nhà, mang theo những cọc tiền vừa giành giật từ tay nhau…
Câu chuyện bắt đầu:
Tại xã Nhơn Hòa, huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định, bà Hồng sống cùng chồng trong một căn nhà ngói cổ mấy chục năm tuổi nằm giữa cánh đồng lúa xanh rì. Chồng mất sớm, bà tảo tần nuôi ba người con khôn lớn: Nam – con trai cả, làm nghề xây dựng ở TP. Hồ Chí Minh; Hằng – con gái thứ, giáo viên tiểu học ở Bình Định; và Khánh – con út, một nhân viên văn phòng ở Hà Nội, lâu lâu mới về thăm mẹ một lần.
Bà Hồng sống bằng tiền trợ cấp người già và ít tiền con cái gửi về. Tuy vậy, mảnh đất hơn 1.000m² của gia đình – nằm ngay cạnh đường mới mở – đột nhiên trở thành “miếng bánh ngọt” khi nhiều người đến hỏi mua, giá lên đến vài tỷ đồng. Bà Hồng, đơn sơ và thật thà, không vội vàng quyết định. Bà nói:
“Đất ông bà để lại, mẹ chưa bán khi chưa biết lòng các con ra sao…”
Rồi bà lặng lẽ lên chùa niệm Phật, để mặc cho ba người con bắt đầu có những cuộc điện thoại trao đổi ngày càng căng thẳng hơn.
Tết năm đó, lần đầu tiên sau 5 năm, cả ba anh em về quê cùng lúc. Nhưng không khí gia đình chẳng ấm áp như xưa.
Nam nói:
“Mẹ già rồi, đất nên bán, chia mỗi người một phần, còn lại để mẹ dưỡng già.”
Khánh phản đối:
“Để mẹ sống trên đất mẹ chứ, bán rồi mẹ ở đâu? Hay Nam định gom hết rồi gửi mẹ vô viện dưỡng lão?”
Hằng nhẹ nhàng xen vào:
“Mẹ nói chưa muốn bán, mình đừng ép. Còn nếu có chia thì chia công bằng, sổ đỏ ai đứng tên thì mẹ có quyền quyết.”
Cuộc nói chuyện tưởng chừng là bàn bạc hóa ra lại là mở đầu của những vết nứt âm ỉ. Chỉ vài tháng sau, bà Hồng đổ bệnh nặng, phải nằm một chỗ. Lúc này, Khánh – người con vốn ít quan tâm – lại đột ngột về quê thường xuyên hơn. Hằng chăm sóc mẹ nhưng luôn cảm thấy có điều gì đó bất thường.
Một tuần trước khi bà Hồng qua đời, bà gọi điện nhờ sư thầy ở chùa gần đó đến giúp ghi âm lại một đoạn di nguyện, vì biết mình không còn nhiều thời gian. Bà đặt chiếc điện thoại cũ trong tủ, gài mật khẩu bằng ngày sinh của ba người con.
Đám tang của bà Hồng diễn ra vội vàng, lặng lẽ. Ngay sau lễ 49 ngày, ba người con tụ họp trong căn nhà cũ để “giải quyết chuyện đất đai”.
Nam – với giấy tờ công chứng có sẵn trong tay – nói rằng bà Hồng đã sang tên phần lớn đất cho mình từ tháng trước.
Khánh liền rút ra bản sao hợp đồng viết tay do mẹ ký, chia đất làm ba phần bằng nhau.
Hằng sốc: “Sao mẹ lại ký hai giấy khác nhau? Hay là tụi bây ép mẹ ký khi bệnh?”
Không ai chịu ai. Lời qua tiếng lại, những lời nặng nề dần xuất hiện.
“Tao gửi tiền về nuôi mẹ 10 năm, giờ không có phần là sao?”
“Còn tao bỏ việc để về chăm mẹ mấy tháng cuối, không đáng gì à?”
“Cả hai bây ở gần mà để mẹ chết lẻ loi, giờ còn đòi chia!”
Cuối cùng, họ đồng ý bán đất cho một doanh nghiệp xây khu biệt thự. Số tiền chia đều ba người: mỗi người hơn một tỷ. Nhưng khi vừa nhận xong tiền, chuẩn bị rời quê thì Hằng – người duy nhất ở lại dọn nhà – phát hiện chiếc điện thoại cũ trong tủ, với lời nhắn ghi trên giấy: “Nghe hết rồi hãy quyết định”.
Hằng run run mở file ghi âm.
Giọng bà Hồng vang lên, yếu ớt nhưng rõ ràng:
“Mẹ biết các con sẽ không còn nhìn nhau nếu mẹ mất. Nên mẹ ghi lại di nguyện này, nhờ sư thầy giữ giúp, nếu mẹ không kịp nói. Mẹ đã từng ký cho Nam vì nó hối, ký cho Khánh vì nó khóc. Nhưng giấy đó chỉ là hình thức. Mẹ chưa ra công chứng. Còn phần đất… mẹ muốn để lại cho người chăm sóc mẹ những ngày cuối – không phải vì vật chất, mà vì tình. Người đó là chị Hai các con – con Hằng…”
Bà dừng lại, như đang cố lấy hơi:
“Mẹ biết chia tài sản là thứ dễ chia rẽ máu mủ nhất. Mẹ không trách các con, nhưng nếu vì vài tấm sổ đỏ mà đánh mất nghĩa tình, thì mẹ thà để đất hóa bụi…”
Giọng nghẹn lại, rồi im bặt.
Hằng gọi điện cho hai người em, gửi file ghi âm. Chưa đầy 3 giờ sau, cả Nam và Khánh cùng có mặt tại nhà.
Họ im lặng, không ai nói lời nào. Một lúc sau, Nam đặt phong bì tiền lên bàn.
“Tao không biết… mẹ lại nghĩ vậy. Tao xin lỗi.”
Khánh nhìn Hằng, mắt đỏ hoe.
“Mẹ mất rồi… Mà đến giờ mình mới hiểu lòng mẹ. Còn giữ tiền cũng chẳng yên.”
Họ cùng nhau viết một bản cam kết: toàn bộ số tiền bán đất được chuyển thành quỹ học bổng mang tên bà Hồng, dùng để giúp học sinh nghèo tại xã.
