Cháu trai mà suốt ngày tưới cây à?” — lời mỉa mai của chị chồng năm nào giờ trở thành cú tát ngược khi con tôi thành công. 10 năm sau, chị chồng mới ngã ngửa…
Trưa tháng Sáu, cái nắng Sài Gòn hắt xuống mái tôn khiến gian bếp nhà bà Sáu nóng hầm hập. Mùi cá kho keo lại, quyện với mùi mồ hôi, khiến chị Hiền – chị chồng tôi – nhăn mày khó chịu. Bà Sáu vẫn cặm cụi nêm nếm, không để ý đến ánh nhìn cau có của con gái lớn.
Tôi – Thu, dâu út – im lặng bày mâm cơm, không quên đảo mắt ra vườn. Con trai tôi, thằng Tú, đang lom khom tưới cây, từng gốc hoa giấy, từng bụi lan rừng. Nó làm việc đó đều đặn như một thói quen – thói quen từ hồi 7 tuổi, khi ba nó mất vì tai nạn giao thông, để lại tôi và nó chơ vơ giữa thành phố rộng lớn.
“Thu ơi! Cái thằng Tú nó lại đang tưới cây hả? Trời đất, trai tráng gì mà suốt ngày ru rú với mấy cái cây? Không biết học hành gì hết!” – giọng chị Hiền vang lên đầy mỉa mai, rõ ràng không cần giữ ý tứ.
Tôi cười nhẹ: “Dạ, nó thích cây cối từ nhỏ. Mà cũng học tốt, chị đừng lo.”
“Thích thì thích chứ con trai phải biết nghĩ xa. Sau này lớn lên, ai cưới cái thằng suốt ngày ngồi tưới cây, trồng hoa? Hay định nuôi mộng thành ông nghệ nhân làm bonsai?”
Tiếng cười khanh khách của chị Hiền khiến tôi nghẹn nơi cổ họng. Bà Sáu không nói gì, chỉ khẽ lắc đầu, vẻ chán nản. Thằng Tú nghe được, nhưng nó không phản ứng, vẫn im lặng làm tiếp việc của mình.
Tú lớn lên trong lời dèm pha như thế. Hàng xóm cũng nhiều lần bảo tôi: “Thu, cho cháu đi học nghề gì đi, chứ cây cối biết nuôi thân không? Thời buổi giờ người ta học công nghệ, kinh tế… cháu loay hoay mãi ngoài vườn thì khổ.”
Tôi nghe, nhưng cũng hiểu con mình. Tú không phải đứa lười. Nó học giỏi, đều môn, nhưng niềm đam mê lớn nhất vẫn là cây cảnh, đặc biệt là những loài cây hiếm, những thế bonsai kỳ công. Nó có thể ngồi cả buổi ngắm một gốc tùng, hay hì hụi uốn từng nhánh mai chiếu thủy bé như ngón tay út. Đôi lần tôi lo, khuyên nó chọn ngành học “dễ xin việc”, nó chỉ cười: “Mẹ, cứ để con thử đi. Không được, con sẽ làm lại.”
Tôi không ngăn. Vì hơn ai hết, tôi hiểu: khi đứa trẻ có ước mơ, người mẹ nên là người đứng sau, không phải người chắn trước mặt nó.
Năm Tú học lớp 12, chị Hiền lại đến nhà. Lần này, chị đi cùng con gái – bé My – đang chuẩn bị du học Úc.
“Con My nó đậu học bổng rồi. Cũng tại nhờ hồi đó chị ép nó học thêm Toán – Lý – Hóa suốt hè. Chứ không như ai kia….” – chị liếc mắt về phía Tú, đang ngồi chăm chậu sứ Thái mới trồng.
“Cháu có định thi Đại học không? Hay định mở tiệm bán cây cảnh ngoài chợ Bến Thành?” – chị Hiền buông giọng, nửa đùa nửa thật.
Tôi cố giữ bình tĩnh. “Cháu có thi, chị. Nó đăng ký vào ngành Lâm nghiệp – Công nghệ sinh học. Trường Nông Lâm.”
Chị Hiền bật cười: “Trời ơi, tưởng gì. Tưởng giỏi giang thế nào, hóa ra chọn ngành mà người ta chẳng thèm ngó. Học cái đó ra trồng rau à?”
Tôi cúi mặt, Tú vẫn im lặng.
Thế rồi thời gian trôi qua. Tú đỗ Đại học, sống trong ký túc, vừa học vừa làm thêm. Nó không đi bưng phở hay giao hàng, mà nhận trồng và chăm cây cảnh theo đơn đặt hàng. Có khi nó đi cả chục cây số chỉ để cứu một cây sắp chết trong biệt thự của một đại gia.
Những ngày nghỉ lễ, nó không về quê, mà ở lại Sài Gòn, nhận dự án uốn cây cảnh cho nhà vườn. Có tháng nó kiếm được gần 10 triệu – số tiền không nhiều với người lớn, nhưng là cả gia tài với một sinh viên tỉnh lẻ.
Mỗi lần chị Hiền hỏi thăm, tôi cũng chỉ nói: “Cháu vẫn học, vẫn làm thêm. Tốt lắm chị ạ.”
Rồi Tú tốt nghiệp. Không tổ chức tiệc, không mời họ hàng. Nhưng tôi biết, trong lòng nó có dự định lớn.
Một năm sau, Tú mở một xưởng nhỏ ở Củ Chi – “Xưởng Nghệ Cảnh Tú Minh” – chuyên sản xuất cây bonsai nghệ thuật cao cấp. Ban đầu chỉ có vài chậu, vài khách quen. Nhưng nhờ tay nghề khéo léo và lòng kiên trì, xưởng của Tú ngày một phát triển. Nó bắt đầu livestream dạy cách chăm cây trên mạng, lập kênh YouTube riêng, thu hút hàng trăm nghìn người theo dõi.
Chẳng bao lâu, một doanh nhân Nhật Bản tìm đến Tú, mời hợp tác xuất khẩu bonsai sang Osaka. Rồi một tờ báo mạng đưa tin về “Chàng trai trẻ biến thú vui tưới cây thành thương hiệu triệu đô”. Tôi giấu chị Hiền bài báo ấy, vì không muốn kể công.
Nhưng rồi một ngày, chị Hiền gọi tôi, giọng bối rối:
“Thu… có phải… có phải cái Tú trên tivi là thằng Tú nhà em không? Nó mới mở showroom ở Thảo Điền hả?”
Tôi cười nhẹ, không nói. Nhưng trong lòng, bao uất nghẹn của năm xưa bỗng tan như mây khói.
Chị Hiền đến nhà tôi vào một chiều thứ Bảy, khác với những lần trước – không son phấn, không váy áo sặc sỡ, mà chỉ mặc bộ đồ thun giản dị, gương mặt không còn vẻ hống hách. Chị vừa ngồi xuống ghế đã hỏi liền:
“Thu, chị hỏi thật… cái Tú nó có phải mở showroom ở Thảo Điền không? Chị mới thấy chương trình Người Truyền Cảm Hứng phát sóng hôm qua. Nhìn giống thằng Tú quá, nhưng chị không dám tin…”
Tôi rót trà, chậm rãi gật đầu.
“Phải rồi chị. Nó mở showroom bonsai nghệ thuật – kiêm studio thiết kế không gian xanh. Giờ khách nước ngoài tìm tới nhiều lắm. Có cả đại diện tập đoàn Nhật qua tận nơi thương lượng hợp đồng dài hạn.”
Chị Hiền lặng người. Có vẻ như đến bây giờ, chị mới dám đối diện với thực tế mà 10 năm trước chị từng cười nhạo. Tôi biết, không phải chị ghét Tú, mà bởi chị quen nhìn cuộc đời bằng những chuẩn mực cũ kỹ: con trai thì phải mạnh mẽ, làm kỹ sư, bác sĩ, không thì doanh nhân. Ai lại đi tưới cây, uốn cây rồi gọi đó là “nghề”?
“Chị… ngại quá. Ngày xưa chị hay nói nặng nhẹ. Thật ra cũng chỉ lo cho cháu.” – chị nói, mắt vẫn nhìn xuống nền gạch.
Tôi cười, nhưng trong lòng có chút nghèn nghẹn. Không phải vì chị Hiền hối hận, mà vì tôi đã chờ những lời này quá lâu.
“Nó không trách chị đâu. Nó bảo, chính những lời đó khiến nó muốn chứng minh.”
Chiều hôm đó, Tú bất ngờ về. Vừa vào sân, nó đã cười vui vẻ: “Mẹ, mai mẹ đi với con ra mắt dự án mới nha. Con có một khu trưng bày ngoài Thảo Điền, lần đầu tổ chức triển lãm bonsai truyền thống kết hợp ánh sáng hiện đại.”
Chị Hiền đứng dậy, tròn mắt: “Tú? Trời đất, chị không nhận ra con. Cao lớn, phong độ quá! Ngày xưa đen thui, tay chân lấm lem đất…”
Tú cười, không giận. “Dạ, vẫn lem đất thôi ạ. Nhưng con sống được nhờ đất, nên con quý đất.”
Câu trả lời ấy khiến chị Hiền nghẹn họng.
Hôm sau, tại khu triển lãm “Rễ và Rồng” – một tên gọi tượng trưng cho gốc rễ và tầm bay – Tú dẫn tôi và bà con trong xóm tới dự. Không ít người từng dè bỉu nó, giờ đứng ngẩn ngơ trước hàng trăm chậu bonsai có thế uốn độc đáo: từ mai chiếu thủy hình long cuốn thủy, đến si rễ nổi, tùng cối cổ thụ hàng trăm năm được chăm lại sống động.
Trên tường là ảnh của Tú lúc còn nhỏ – lom khom tưới từng gốc cây sau nhà – kèm dòng chữ:
“Mọi thành công đều cần được tưới tắm – bằng đam mê và sự kiên trì.”
Chị Hiền đứng lặng. Một lúc sau, chị kéo tay tôi lại, nói nhỏ:
“Thu này… hay là con bé My nhà chị… chị muốn cho nó qua học ở xưởng của Tú được không? Nó mới học xong thiết kế nội thất, nhưng lại thích mấy thứ trang trí xanh xanh, tự nhiên… mà chị thì… chẳng biết phải nói với cháu sao…”
Tôi quay sang nhìn Tú, như chờ nó quyết định. Nó cười nhẹ, gật đầu.
“Dạ, nếu chị My thích thì con hướng dẫn. Con cũng đang cần người phối hợp thiết kế không gian với bonsai cho khách Nhật.”
Chị Hiền gật đầu liên tục. Lúc về, chị nói với tôi như thú nhận:
“Thu à… chị thực sự không ngờ. Có lúc chị nghĩ con Tú sẽ chẳng nên thân. Ai ngờ, chị lại đang mong cháu chị được học lại từ nó.”
Tôi siết nhẹ tay chị. Không trách. Bởi ai cũng có lúc nhìn sai, quan trọng là có nhận ra hay không.
Vài tháng sau, My chính thức đầu quân cho studio của Tú. Hai đứa hợp nhau, làm việc ăn ý. Thỉnh thoảng tôi nghe người trong nhà bàn tán: “Không chừng thằng Tú thành rể của chị Hiền…” – nghĩ mà buồn cười. Đúng là đời lắm khúc quanh.
Một sáng mùa thu, Tú về quê làm buổi nói chuyện truyền cảm hứng cho học sinh trường cũ. Nó đứng trên sân khấu, tay cầm micro, sau lưng là ảnh những gốc bonsai đã chinh phục thị trường Nhật, Hàn, Đức…
“Ngày xưa, người ta bảo tôi chỉ là thằng con trai suốt ngày tưới cây. Nhưng chính nhờ những lần tưới ấy, tôi học được cách kiên nhẫn. Cây không lớn trong một ngày. Ước mơ cũng vậy.”
Dưới hàng ghế khán giả, tôi thấy chị Hiền lau nước mắt.
