Mười lăm năm kể từ ngày chồng qua đời trong một tai nạn giao thông, bà Hạnh đã quen với sự lặng lẽ của một người đàn bà goá. Bà sống trong căn nhà nhỏ ở ngoại ô, mở một tiệm tạp hoá để nuôi cậu con trai duy nhất. Những đêm mưa, bà vẫn giật mình nhớ lại cuộc điện thoại định mệnh: “Chúng tôi rất tiếc… Anh ấy không qua khỏi.” Một vụ va chạm, một thi thể biến dạng được nhận diện qua giấy tờ — mọi thứ khép lại nhanh đến mức bà không kịp nhìn mặt chồng lần cuối.
Ký ức về ông vẫn là thứ duy nhất bà cất giữ, như cách người ta giữ một cuốn nhật ký đã sờn gáy. Bà chưa từng nghĩ có ngày mọi thứ ấy lại bị xáo trộn.
Hè năm đó, theo lời rủ rê của mấy người bạn cùng khu, bà gác tiệm vài hôm để đi du lịch Sầm Sơn — chuyến đi hiếm hoi sau nhiều năm tần tảo. Bãi biển đông nghịt người, tiếng trẻ con ríu rít hoà vào tiếng sóng. Bà đang đứng đợi nhóm bạn mua nước thì bỗng một cảm giác khó tả kéo giật ngực mình. Ánh mắt bà vô thức hướng về phía con đường dẫn vào khu phố biển.
Giữa dòng người hỗn độn, bà thấy ông.
Một người đàn ông tầm tuổi năm mươi, dáng người cao quen thuộc, bước đi ung dung với chiếc nón lưỡi trai. Nhưng điều khiến bà chết lặng là khuôn mặt ấy — từng đường nét giống hệt chồng bà: từ sống mũi thẳng đến nụ cười hơi méo một bên môi. Không thể nhầm lẫn.
Bà đứng sững như bị đóng đinh xuống nền gạch nóng hầm hập.
“Không thể nào… Chẳng phải… anh đã chết rồi sao?” Bà thì thầm, môi run bần bật.
Ông ta — hay “người đàn ông đó” — đang nắm tay một phụ nữ khoảng ngoài bốn mươi. Hai đứa trẻ chạy quanh chân họ gọi ríu rít:
“Bố ơi, bố chờ con!”
Tiếng gọi ấy khiến bà choáng váng đến mức phải vịn vào cột đèn. Bà muốn bước đến, nhưng chân như bị ai giữ lại. Một phần trong bà gào lên: Đó không thể là anh! Nhưng một phần khác — phần sâu nhất, từng yêu thương và từng khóc suốt nhiều đêm — lại khẳng định đúng là ông.
Người đàn ông ấy bỗng quay đầu. Ánh mắt hai người chạm nhau.
Trong khoảnh khắc ngắn ngủi ấy, bà cảm tưởng tim mình ngừng đập. Ông ta thoáng giật mình, ánh mắt dao động… rồi nhanh chóng quay đi, kéo tay vợ và lũ trẻ bước thật nhanh vào con hẻm nhỏ.
Bà muốn đuổi theo, nhưng đám đông chắn lại. Khi bà chen đến được nơi ông ta biến mất, con hẻm chỉ còn tiếng xe máy và mùi hải sản nướng phảng phất.
Một câu hỏi như lưỡi dao cứa sâu vào lòng bà:
Nếu người đó thật sự là chồng bà… thì suốt 15 năm qua, ai là người nằm dưới mộ?
Và quan trọng hơn — vì sao ông phải biến mất khỏi cuộc đời bà?
Câu trả lời đang ở rất gần. Nhưng cái giá để chạm tới nó… có thể còn đau hơn cả mất mát năm xưa.
Đêm đó trở về khách sạn, bà Hạnh không sao chợp mắt. Hình ảnh người đàn ông ở phố biển lặp đi lặp lại như cuốn phim cũ bị tua nhanh: dáng đi, nụ cười, ánh mắt — tất cả quá giống, giống đến mức trái tim bà không thể phủ nhận. Nhưng lý trí lại cố níu kéo: “Đó chỉ là người giống người. Chồng mình đã mất rồi…”
Nhưng sự giằng xé càng lúc càng trở nên khó chịu. Cuối cùng, bà quyết định quay lại khu phố biển vào sáng hôm sau, hy vọng tìm được chút manh mối.
Bà lần theo con hẻm hôm trước — nơi người đàn ông kia biến mất. Hẻm nhỏ, hai bên là dãy nhà trọ cũ, quán ăn lụp xụp. Không khí phảng phất mùi biển mằn mặn. Bà hỏi thăm chủ một quán nước:
“Bác ơi, hôm qua tôi thấy một gia đình đi vào đây… Người đàn ông cao, đội nón, có hai đứa nhỏ…”
Bà chủ quán nhìn bà một lúc rồi đáp thản nhiên:
“À, chắc cô nói anh Hùng. Ảnh làm cho đội cứu hộ bãi biển. Hay đưa vợ con xuống đây chơi.”
“Tên… Hùng ạ?” Bà Hạnh nghẹn lại.
Chồng bà tên Nguyễn Văn Hùng.
Bà chủ quán tiếp lời:
“Gia đình họ thuê phòng cuối hẻm đó. Nhưng sáng nay họ về sớm rồi. Nghe đâu nhà ở Thanh Hoá, không phải dân du lịch.”
Tay bà Hạnh lạnh ngắt. Bà cảm ơn rồi rời đi, nhưng chân bước loạng choạng. Cả ngày hôm ấy, bà hoàn toàn mất tập trung. Chỉ khi nhóm bạn giục lên xe về Hà Nội, bà mới miễn cưỡng rời Sầm Sơn, trong lòng đầy nỗi hoang mang.
Về đến nhà, bà không nói gì với con trai. Cậu đang chuẩn bị tốt nghiệp đại học, bà không muốn con bận tâm. Nhưng suốt đêm, bà lần lại từng chi tiết 15 năm trước — cái chết quá nhanh, quá nhiều điểm bất thường.
Ngày ấy, chồng bà được báo đã tử vong trong một vụ va chạm với xe tải. Thi thể biến dạng, chỉ nhận dạng bằng giấy tờ và một chiếc nhẫn cưới. Bà lúc đó vừa sốc vừa hoảng loạn, chỉ kịp nhìn từ xa khi cảnh sát giao thi thể đã bó kín vải bạt. Không khám nghiệm tử thi, không mở mặt. Mọi việc giải quyết chóng vánh như muốn kết thúc càng nhanh càng tốt.
Lúc đó bà chỉ nghĩ mình quá đau nên không để ý. Nhưng giờ, những mảnh ghép rời rạc bắt đầu khớp lại.
Bà quyết định đến công an huyện — nơi xử lý vụ tai nạn năm đó — để xin xem lại hồ sơ. Cán bộ trực tra cứu rất lâu, rồi nói:
“Hồ sơ vụ tai nạn đã chuyển kho lưu trữ tỉnh. Nhưng cô thông cảm… hồ sơ này năm đó có một số điểm không đầy đủ. Người nhận dạng cũng không phải là cô.”
“Không phải… tôi?” Bà rùng mình.
“Vâng. Hôm đó có một người đàn ông tự nhận là họ hàng đến xác nhận danh tính.”
Bà Hạnh chết lặng. Bà không hề hay biết chuyện này.
Ra khỏi trụ sở công an, bà đứng bất động trước cổng. Một suy nghĩ đáng sợ trỗi dậy:
Phải chăng chồng bà đã không chết?
Và ai đó đã giúp ông biến mất?
Câu trả lời duy nhất dẫn bà trở lại Sầm Sơn — nơi người đàn ông mang khuôn mặt quá quen thuộc kia đang sống một cuộc đời hoàn toàn khác.
Ba ngày sau, bà Hạnh quay lại Sầm Sơn một mình. Bà tìm đến đội cứu hộ bãi biển — nơi người đàn ông được gọi là “anh Hùng” làm việc. Một chàng trai trẻ trong đội nhận ra ngay người bà đang hỏi.
“À, chú Hùng hả? Hôm nay chú ấy nghỉ. Nhà chú ở xã bên, đi tầm hơn 20 cây.”
Cậu trai chỉ đường rất tận tình. Bà Hạnh cảm ơn rồi bắt taxi đến nơi. Con đường dẫn vào xóm nhỏ ven biển đầy bụi cát, những mái nhà thấp thoáng sau hàng phi lao. Khi chiếc taxi dừng lại, tim bà đập thình thịch.
Trước mặt bà là căn nhà cấp bốn nhỏ, sân có xe đạp trẻ con và chậu hoa giấy nở rực. Mọi thứ bình yên đến mức… đau đớn.
Bà hít một hơi thật sâu, bước vào cổng.
Tiếng dép lẹp xẹp vang lên. Một người phụ nữ bước ra — chính là người vợ đi bên cạnh ông hôm đó.
“Chị tìm ai ạ?”
Bà Hạnh run run đáp: “Tôi… muốn gặp anh Hùng.”
Người phụ nữ hơi ngạc nhiên, nhưng chưa kịp hỏi thêm thì từ sau cửa, một giọng đàn ông cất lên:
“Có ai tìm tôi à?”
Và rồi ông bước ra.
Khoảnh khắc ấy khiến cả hai người đều đứng sững. Bà Hạnh cảm giác mọi âm thanh xung quanh vụt tắt. Người đàn ông — chồng bà hay bản sao của ông — nhìn bà với ánh mắt hoảng hốt, rồi nhanh chóng quay đi như muốn trốn tránh.
Người phụ nữ bên cạnh thắc mắc: “Anh quen chị ấy à?”
Ông ta im lặng rất lâu, rồi khẽ nói: “Em vào nhà trước đi. Chuyện này… để anh nói chuyện đã.”
Khi cánh cửa khép lại, chỉ còn hai người đứng dưới gốc phi lao, bà Hạnh mới cất lời — giọng nghẹn lại:
“Tại sao… anh còn sống mà không trở về?”
Người đàn ông nhắm mắt. Hơi thở ông dồn nén, như thể đã chờ câu hỏi này suốt mười lăm năm.
“Anh xin lỗi…” Ông nói rất khẽ. “Nhưng anh không phải Hùng của em nữa.”
“Vậy anh là ai? Tại sao mang khuôn mặt đó? Tại sao biến mất?”
Ông nhìn ra biển, giọng trầm xuống:
“Mười lăm năm trước, anh gặp một vụ tai nạn thật. Nhưng anh không chết. Anh mất trí nhớ, được một gia đình cứu và chăm sóc. Khi tỉnh lại, anh không nhớ mình là ai, chỉ giữ lại vài mảnh ký ức mơ hồ… tên Hùng là một trong số đó. Giấy tờ trên người anh bị mất, không ai tìm thấy gì ngoài vài mảnh vụn trong ví.”
Bà Hạnh thì thầm: “Nhưng thi thể kia…?”
Ông lắc đầu:
“Sau này anh mới biết vụ va chạm hôm đó có hai nạn nhân. Người kia mang theo giấy tờ bị cháy dở, có thể bị nhầm. Còn anh… không ai nhận ra.”
Giọng ông trở nên u ám:
“Anh đã tìm lại quá khứ, nhưng càng tìm càng thấy khoảng trống. Khi gặp Lan — vợ anh bây giờ — anh bắt đầu một cuộc sống mới. Anh sợ phải đối diện với sự thật nếu mình đã từng có gia đình khác. Sợ làm tổn thương mọi người. Và… anh không nhớ gì về em cả.”
Câu cuối cùng như nhát dao xoáy vào tim bà Hạnh.
Bà ôm mặt, vai run lên. Suốt mười lăm năm, bà giữ hình bóng ông, còn ông thì sống một cuộc đời khác, với một gia đình khác, không hề nhớ đến bà.
Một lúc rất lâu sau, bà lau nước mắt, nhìn ông bằng ánh mắt bình thản hơn:
“Vậy thì… hãy để quá khứ ngủ yên. Anh đã có gia đình. Tôi cũng có cuộc sống của mình.”
Ông nhìn bà, đôi mắt trĩu nặng ăn năn, nhưng bà đã lùi lại một bước.
“Tôi chỉ cần biết… anh còn sống. Thế là đủ.”
Bà quay đi, bước ra khỏi cổng. Gió biển thổi mạnh, thổi bay cả những nỗi niềm bà chôn giữ suốt mười lăm năm.
Lần đầu tiên sau nhiều năm, bà thấy lòng mình nhẹ như vừa đặt xuống một gánh nặng.
Đôi khi, sự thật không phải để níu giữ… mà để buông.
