Tiếng trống tang còn vang vọng trong đêm, xé toạc khoảng lặng u ám của cả xóm nhỏ. Mẹ chồng tôi vừa rời cõi đời trong một buổi sáng mùa thu se lạnh, ra đi bất ngờ đến mức mọi người chưa kịp chuẩn bị tinh thần. Mâm cơm chiều hôm trước bà còn ngồi đó, nhắc nhở từng đứa con ăn uống, vậy mà chỉ sau một đêm, căn phòng trở thành nơi hương khói nghi ngút. Tôi cứ nghĩ nỗi đau mất mát ấy đã đủ để níu giữ tình thân, để gắn kết anh em trong những ngày khó khăn, nhưng hóa ra cái chết lại khởi đầu cho một cuộc phân chia lạnh lẽo, đẩy cả gia đình vào vòng xoáy của tiền bạc, ganh ghét và một bí mật chết người giấu trong chiếc hộp gỗ cũ kỹ…
Sau tang lễ, căn nhà lớn của mẹ chồng trở nên trống trải lạ thường. Người đến viếng đã thưa dần, chỉ còn lại mùi nhang khói và tiếng côn trùng rả rích ngoài sân. Anh cả – người vốn được xem là trụ cột – đã đứng ra lo liệu mọi việc. Ngồi giữa gian nhà chính, anh nhìn quanh rồi chậm rãi nói:
“Chuyện tài sản mẹ để lại, anh em mình phải thống nhất. Thực lòng, mẹ mất đi đột ngột, chưa kịp để lại lời dặn nào. Nhưng mọi người đều biết, bao năm nay vợ chồng thằng Hai (ý anh nói vợ chồng tôi) chăm sóc mẹ từng bữa cơm giấc ngủ. Nhà cửa, đất đai, ruộng vườn… anh nghĩ nên giao cho nó quản lý. Có công thì phải được hưởng.”
Lời anh cả như một nhát dao bổ xuống giữa không gian đang im lìm. Tôi còn chưa kịp phản ứng thì bên kia, chị dâu – vợ của anh cả – chau mày, lộ rõ sự khó chịu. Ánh mắt chị sắc lẹm, liếc tôi một cái đầy ẩn ý. Tôi biết, từ lâu chị vẫn không ưa tôi, nay nghe đến chuyện giao toàn bộ tài sản thì làm sao chấp nhận nổi.
Buổi họp gia đình hôm ấy kết thúc trong không khí nặng nề. Tôi và chồng im lặng, chẳng biết nên vui hay lo. Được thì nhiều thật, nhưng liệu anh chị có để yên?
Vài ngày sau, khi thu dọn phòng ngủ của mẹ, lòng tôi chùng xuống. Căn phòng vẫn còn nguyên mùi quen thuộc của bà: thoang thoảng mùi dầu gió, chút hăng hắc của thuốc Bắc còn sót lại trong ngăn tủ. Tôi lần lượt gấp lại từng chiếc áo bà mặc hằng ngày, những bộ quần áo cũ kỹ mà bà chẳng nỡ bỏ đi.
Khi lôi chồng quần áo cũ ra, tôi chợt thấy một chiếc hộp gỗ nhỏ, cũ mèm, bị đè lẫn giữa những lớp vải. Lạ lùng, tôi kéo nó ra. Hộp khá nặng, khóa đã rỉ sét nhưng không chặt. Tim tôi đập thình thịch. Sự tò mò lấn át nỗi ngần ngại. Tôi run run mở nắp.
Bên trong không phải là vàng bạc như tôi thoáng nghĩ. Mắt tôi dán chặt vào những xấp giấy tờ cũ kỹ, trên cùng là một tờ giấy viết tay. Nhận ra nét chữ quen thuộc của mẹ chồng, tôi chết lặng. Đó là một bản di chúc.
Cổ họng tôi nghẹn lại, mồ hôi túa ra dù gió chiều thổi lạnh. Mẹ đã để lại di chúc, nhưng nội dung trong đó lại hoàn toàn khác với những gì anh cả tuyên bố. Điều này… nếu công khai, chắc chắn sẽ làm dậy sóng một cuộc chiến trong gia đình.
Suốt mấy đêm liền, tôi mất ngủ vì bản di chúc trong hộp gỗ. Mẹ viết bằng nét chữ run run nhưng vẫn rõ ràng. Trong đó, bà chia tài sản không theo lời anh cả: phần lớn ruộng đất bà để cho anh cả và chị dâu quản lý, căn nhà lớn giao cho vợ chồng tôi, còn một mảnh vườn và ít tiền tiết kiệm dành cho em út. Bà dặn kỹ: “Anh em phải hòa thuận, không vì tiền mà ly tán.”
Tôi gấp lại tờ giấy, giấu kín, chẳng dám nói ra. Nếu đưa di chúc cho mọi người, chắc chắn anh cả sẽ bối rối, chị dâu thì hả hê vì được nhiều hơn, còn tôi chẳng còn lý do gì để giữ phần như anh cả đã tuyên bố. Nhưng nếu im lặng, tôi chẳng khác nào phản bội lại lời di nguyện của mẹ.
Từ sau buổi họp, chị dâu càng tỏ thái độ rõ rệt. Gặp tôi ở sân, chị nói bóng gió:
“Người ta sống sao thì chết để lại y như vậy. Đừng tưởng chăm sóc vài bữa cơm đã thành công lớn mà đòi hết của nhà này.”
Tôi nín nhịn, nhưng trong lòng bốc hỏa. Chồng tôi khuyên: “Thôi kệ, im lặng cho yên. Miễn sao vợ chồng mình sống đàng hoàng, còn lời qua tiếng lại mặc họ.” Tôi gật, nhưng nỗi day dứt từ di chúc cứ bám riết.
Một hôm, anh cả gọi cả nhà lại bàn chuyện đo đạc ruộng vườn. Không khí căng như dây đàn. Tôi nhìn ánh mắt sắc lẹm của chị dâu, ánh mắt lấp lánh tham vọng, mà tay vô thức nắm chặt chiếc hộp gỗ giấu trong lòng. Tôi muốn bật ra sự thật, nhưng rồi nghẹn lại.
Từ hôm đó, tôi bắt đầu nhận ra những toan tính ngầm. Chị dâu lén lút gặp mấy người môi giới đất, bàn bạc gì đó. Em út thì thì thầm với tôi, bảo nghe phong thanh anh cả muốn bán một phần đất chia lấy tiền trước khi làm sổ đỏ.
Tôi giằng xé. Lời mẹ viết trong di chúc rõ ràng muốn giữ đất cho con cháu, nhưng tham vọng của người sống đang đẩy mọi thứ đi ngược lại. Đêm về, tôi cứ mường tượng khuôn mặt mẹ hiện về, ánh mắt hiền từ nhưng như trách móc. Tôi phải làm gì đây? Nói ra sự thật, hay giấu đi để tránh cãi vã?
Ngày định mệnh đến khi anh cả chính thức công bố sẽ làm thủ tục sang tên toàn bộ tài sản cho vợ chồng tôi – như lời anh từng nói. Chị dâu đỏ mặt tía tai, đứng bật dậy:
“Không công bằng! Anh thiên vị nó quá đáng. Mẹ đâu có để lại lời nào thế này?”
Không khí hỗn loạn. Lúc ấy, tôi không chịu nổi nữa. Tay run run, tôi đặt chiếc hộp gỗ lên bàn, mở ra trước mặt mọi người.
“Đây là thứ tôi tìm thấy trong phòng mẹ. Mọi người đọc đi.”
Cả căn nhà chìm trong im lặng. Anh cả đón lấy tờ giấy, đọc một mạch, gương mặt dần biến sắc. Chị dâu từ căng thẳng chuyển sang hả hê. Em út thì cúi mặt, tránh ánh nhìn của mọi người.
Tôi nhìn tất cả, tim thắt lại. “Mẹ đã có ý muốn rõ ràng. Chúng ta không thể tự ý thay đổi. Nếu làm trái, tôi không an lòng.”
Một lúc lâu sau, anh cả buông một tiếng thở dài, giọng khàn đặc: “Anh sai rồi. Anh tưởng làm vậy để bù đắp công em chăm sóc mẹ, ai ngờ lại trái ý bà. Thôi, cứ theo lời di chúc.”
Chị dâu cười nhạt, nhưng trong mắt lộ rõ sự thắng lợi. Tôi thì vừa nhẹ nhõm, vừa đau xót. Tài sản chia ra theo di nguyện, mỗi người một phần. Nhưng trong lòng tôi biết, tình thân đã rạn nứt.
Những ngày sau, không khí trong nhà vẫn nặng nề. Chị dâu không còn nói bóng gió, nhưng giữa chúng tôi tồn tại một bức tường vô hình. Tôi nhiều lần nhớ lại khoảnh khắc mở hộp gỗ: nếu hôm đó tôi im lặng, có lẽ vợ chồng tôi đã có tất cả. Nhưng liệu tôi có thể sống yên với lương tâm khi phản bội lời mẹ?
Một buổi chiều, đứng trước bàn thờ, nhìn di ảnh mẹ, tôi chắp tay thì thầm:
“Mẹ ơi, con đã làm theo ý mẹ. Dù có mất mát, con tin mình đã chọn đúng.”
Bên ngoài, cơn gió thổi qua vườn cây, lá xào xạc như lời mẹ thì thầm an ủi. Tôi hiểu, tài sản rồi sẽ hết, nhưng sự thanh thản trong lòng mới là thứ ở lại lâu dài.
