“Người ta bảo ‘dâu là con, rể là khách’, nhưng có những lúc tôi chỉ muốn hỏi lại: khách kiểu gì mà đến cửa đã chì chiết, dè bỉu người cả chục tiếng đồng hồ ngồi xe từ quê lên? Nếu hôm đó không chuẩn bị sẵn một bao tải, chắc chẳng ai tin được chuyện xảy ra ngay tại nhà thông gia của tôi…”
Cả đời tôi quen với cái nhịp sống thôn quê: sáng ra vườn cho gà ăn, quét sân, đi chợ, chiều lại loanh quanh ruộng đồng. Tuổi xế chiều, tôi chỉ mong yên ổn, vậy mà vừa nghe con gái gọi điện, giọng lạc đi:
– “Mẹ ơi, tuần sau con phải đi làm lại, mà con bé thì còn nhỏ quá. Mẹ thu xếp lên ở cùng bọn con ít bữa trông cháu giúp con nhé!”
Thương con, thương cháu, tôi gác hết việc đồng áng, thu vén đồ đạc. Đêm trước ngày đi, tôi hầu như không ngủ, cứ nằm nghĩ cách mang theo chút gì đó “của quê” làm quà: gạo nếp mới, mấy con gà ri, ít rau thơm, thêm vài bó măng khô. Tôi gom góp, bỏ gọn gàng trong một bao tải lớn, buộc kỹ, hy vọng khi lên thành phố, thông gia sẽ vui vì có đồ quê sạch sẽ.
Chuyến xe khách từ quê lên thành phố kéo dài suốt cả ngày. Đường xa, lại say xe, mệt lả, nhưng lòng tôi vẫn háo hức nghĩ đến lúc gặp cháu ngoại, nghĩ đến cảnh ôm con bé béo tròn, thơm mùi sữa. Đến bến, con rể đưa xe ra đón. Nó ít nói, chỉ gật đầu chào, bê giúp hành lý lên xe. Tôi không để ý lắm, chỉ thấy vui vì sắp được gặp cháu.
Vậy mà niềm vui ấy bị dập tắt ngay khi bước qua cánh cửa nhà thông gia. Bà ấy đứng chắn ngay ngưỡng cửa, khịt khịt mũi, rồi buông một câu khiến tôi chết lặng:
– “Ôi trời, mùi gì mà khó chịu thế này, buồn nôn quá!”
Không chỉ dừng lại ở đó, bà ta còn đảo mắt liếc về phía cái bao tải tôi mang theo, giọng đầy ác cảm:
– “Chắc đồ quê nhà mang lên chứ gì, hôi hám thế này thì sao chịu được…”
Mặt tôi nóng bừng, vừa tủi vừa giận. Cả ngày đường mệt nhoài, mang bao tâm ý lên, vậy mà chưa kịp ngồi xuống đã bị xỉa xói. Tôi chẳng nói chẳng rằng, gọi ngay con rể ra, dúi thẳng cái bao tải vào tay nó, rồi dợm bước quay về.
Con rể ban đầu ngơ ngác, chắc nó không hiểu vì sao tôi lại hành động quyết liệt như thế. Tôi chỉ nói gọn một câu:
– “Cứ mở ra mà xem, rồi sẽ rõ!”
Nói xong, tôi xách túi quần áo nhỏ, định bụng ra bắt chuyến xe về quê ngay trong đêm. Con gái tôi nghe chuyện thì hốt hoảng chạy ra níu tay, nước mắt lưng tròng, nhưng tôi chỉ lắc đầu. Tôi nghĩ: ở lại đây thì chắc cả ngày sẽ phải nghe dè bỉu, thôi về quê có khi lòng thanh thản hơn.
Trong khi đó, con rể đỡ cái bao tải vào nhà. Bà thông gia vốn đang khó chịu, lại càng bĩu môi:
– “Chắc toàn mấy thứ lông gà, bùn đất… mở ra thì ruồi nhặng bay đầy mất thôi!”
Nhưng khi miệng còn chưa dứt lời, con rể đã cẩn thận mở bao tải. Vừa nhìn thấy thứ bên trong, bà thông gia bỗng thét lên một tiếng, mặt tái nhợt, tay run lẩy bẩy. Bà ta lảo đảo rồi ngất xỉu ngay giữa phòng khách.
Cả nhà hoảng loạn. Con gái tôi vừa bế cháu vừa cuống cuồng gọi cấp cứu, còn con rể mặt cắt không còn giọt máu. Hắn nhìn xuống cái bao, rồi nhìn sang tôi, đôi mắt đầy kinh hãi.
Trong bao tải ấy, ngoài gạo nếp, gà ri và măng khô, có một thứ mà không ai ngờ tới: một cái chum sành nhỏ, bên trong là hài cốt ông nội nhà bên gửi gắm nhờ mang lên thành phố để hương khói. Câu chuyện bắt nguồn từ việc trước đó vài hôm, ông cụ hàng xóm mất con trai cả ở thành phố, không còn ai thân thích. Biết tôi sắp đi, cụ gửi gắm: “Mang giúp lên cho đứa cháu nó an táng cho trọn đạo”. Tôi thương cảnh già yếu, không tiện nói với con cái, nên nhận lời, cẩn thận gói cùng bao tải.
Ai ngờ chính thứ đó lại khiến nhà thông gia ngất lịm. Với người thành phố, việc nhìn thấy tro cốt, mùi hương trộn lẫn gà vịt rau cỏ có thể khiến họ sợ hãi đến thế.
Sau cơn ngất, bà thông gia tỉnh lại, mặt mũi nhợt nhạt, vừa khóc vừa mắng con trai:
– “Mày gọi ngay cho mẹ vợ mày quay lại đây! Người ta đi đường xa, lại còn mang cả di cốt của người khác giúp, mà tao còn mở miệng dè bỉu… Nhục nhã quá, tao thật có lỗi!”
Con rể lật đật chạy theo tôi ra bến xe. Thấy tôi ngồi chờ, nó quỳ sụp xuống ngay giữa chỗ đông người, líu ríu xin lỗi, kể lại chuyện trong nhà. Người đi đường xúm lại xem, ai cũng xì xào, khiến tôi vừa bối rối vừa xót xa.
Cuối cùng, tôi đành quay lại. Lúc này thái độ trong nhà thông gia đã khác hẳn: bà ấy rót nước mời, tay run run đặt lại bao tải trước mặt tôi, giọng run rẩy:
– “Chị ơi, cho tôi xin lỗi. Tại tôi hồ đồ, không biết chị tốt bụng giúp người như vậy. Từ nay xin coi chị như ruột thịt.”
Tôi nhìn bà ấy, thở dài. Thực ra tôi cũng chẳng mong gì hơn ngoài việc được yên ổn trông cháu, sống chan hòa. Nhưng qua chuyện này, tôi mới hiểu: chỉ một câu nói vô tâm, một ánh mắt dè bỉu cũng có thể khiến người ta tổn thương đến mức nào.
Từ hôm đó, bầu không khí trong nhà thông gia thay đổi hẳn. Bà ấy cẩn thận từng lời nói, còn tôi thì nhẹ nhàng hơn, không còn để bụng. Con gái thấy vậy cũng an lòng, chuyên tâm đi làm. Tôi ôm cháu ngoại, nghĩ bụng: Có lẽ số phận đã sắp đặt một bài học đắt giá, để hai bên biết trân trọng nhau hơn.
