“Tấm vé tàu hạng nhất là thứ xa xỉ đối với tôi, nhưng hôm ấy, tôi có nó — rồi lại đưa nó cho một người xa lạ. Không ngờ, chỉ vì hành động ấy, cuộc đời tôi rẽ sang một hướng hoàn toàn khác…”
Tháng 7, cái nóng Hà Nội như thiêu đốt. Tôi — Tuấn, sinh viên năm cuối Đại học Bách khoa, đang chật vật xoay sở với đồ án tốt nghiệp. Gia cảnh khó khăn, bố mẹ làm nông ở Nghệ An, tôi vừa học vừa làm thêm đủ thứ: từ giao hàng, phụ hồ, đến dạy kèm. Nhưng tuần ấy, tôi phải về quê gấp vì mẹ nhập viện do lên huyết áp.
Đáng lý tôi sẽ bắt xe khách đêm, như mọi lần. Nhưng đúng hôm đó, một khách hàng cũ từng được tôi giúp đỡ đã tặng tôi một vé tàu hạng nhất về Vinh, nói:
“Coi như lời cảm ơn. Đi tàu cho đỡ mệt, em lo việc nhà đi.”
Tôi ngập ngừng, nhưng rồi nhận — vì thật sự quá mệt mỏi. Đến ga Hà Nội, tôi hơi ngại khi nhìn khoang ghế bọc nỉ, điều hòa mát rượi, đối lập hoàn toàn với những lần trước chen chúc ghế cứng.
Đúng lúc tàu sắp lăn bánh, một người phụ nữ trẻ bước vội vào. Bụng bầu lùm lùm, tay xách túi nặng trĩu, mồ hôi nhễ nhại. Ánh mắt chị hoảng hốt khi nhìn vé tàu của mình — bị xếp nhầm hạng thường.
Chị nói với nhân viên toa:
“Em đặt vé hạng nhất vì đang mang bầu, nhưng không hiểu sao…”
Người soát vé chỉ lạnh lùng:
“Không đúng vé thì xuống khoang khác, chị à.”
Chị cắn môi, rõ ràng không chịu nổi nữa. Tôi nhìn quanh — các ghế đều kín. Không suy nghĩ lâu, tôi đứng dậy:
“Chị ngồi đây đi. Tôi đổi vé với chị. Tôi xuống khoang thường cũng được.”
Chị sững sờ:
“Không, không được đâu em… vé này đắt lắm…”
Tôi cười nhẹ:
“Em không mất gì đâu, chị cần hơn em. Mẹ em cũng từng mang thai một mình.”
Tôi kéo vali rời khoang, để lại chị ấy với ánh mắt biết ơn và nước mắt rưng rưng.
Tôi ngồi chật chội giữa khoang ghế gỗ cứng. Mùi đồ ăn, tiếng trẻ con khóc, người đi qua đi lại… Tất cả khiến tôi không tài nào chợp mắt.
Nhưng tôi không hối hận. Lòng thấy nhẹ tênh.
Tới Vinh, tôi không ngờ gặp lại chị ấy ở cổng ga. Chị đợi tôi, tay cầm túi gì đó.
“Em… chị không biết nói gì hơn. Em thật tử tế. Đây là chút quà nhỏ chị gửi em, bánh chị làm ở nhà, đừng từ chối nhé.”
Tôi ngại ngùng:
“Chị đừng khách sáo…”
Chị nhìn tôi, rồi như sực nhớ ra điều gì:
“Em tên gì? Em học ngành gì?”
“Dạ, em tên Tuấn. Em học kỹ thuật cơ khí.”
Chị cười nhẹ, nét mặt vừa lạ lẫm vừa thân thiện:
“Chị tên Lan. Nhất định chúng ta sẽ còn gặp lại.”
Tôi mỉm cười, không nghĩ ngợi nhiều.
Về quê lo cho mẹ xong, tôi quay lại Hà Nội, tiếp tục công việc. Gần một tháng sau, khi đang dạy kèm thì nhận được một email lạ từ địa chỉ công ty “T&T Automation”:
“Chào em Tuấn,
Chị là Lan, người được em nhường vé tàu hôm trước. Chị là trưởng phòng nhân sự tại T&T Automation, công ty chuyên về công nghệ sản xuất. Sau lần gặp em, chị đã kể câu chuyện của em với giám đốc — chồng chị.
Chúng tôi đều cảm phục hành động của em. Em có thể đến phỏng vấn vị trí thực tập sinh kỹ thuật không? Nếu phù hợp, chúng tôi có thể hỗ trợ em vừa làm, vừa hoàn thành đồ án.
Mong sớm nhận được phản hồi từ em.”
Tôi sững người. Tên công ty ấy tôi từng nghe — là một trong các công ty kỹ thuật hàng đầu khu vực phía Bắc. Cơ hội ấy, tôi chưa từng dám mơ tới.
Buổi phỏng vấn diễn ra ngay tuần sau. Họ không hỏi quá nhiều chuyên môn. Họ hỏi về cách tôi suy nghĩ, xử lý tình huống, về gia đình, về khó khăn tôi từng trải qua. Cuối cùng, anh giám đốc — một người đàn ông nghiêm nghị nhưng ấm áp — chỉ nói:
“Chúng tôi không cần nhân viên giỏi nhất, mà cần người đáng tin nhất. Em có cả hai.”
Tôi được nhận. Hơn nữa, họ hỗ trợ tôi học phí học kỳ cuối, một khoản phụ cấp hàng tháng, và hứa sẽ cân nhắc nhận chính thức sau khi tốt nghiệp.
Buổi chiều hôm ấy, tôi đi bộ về ký túc xá, gió thổi nhẹ trên mái tóc. Tôi nhớ lại ánh mắt người phụ nữ hôm đó — ánh mắt của một người đang tuyệt vọng nhưng được cứu kịp lúc.
Không ai biết, chỉ vì một hành động nhỏ trên tàu, cuộc đời tôi đã rẽ hướng hoàn toàn.
Tôi bắt đầu kỳ thực tập tại T&T Automation với tâm thế đầy biết ơn nhưng cũng nhiều lo lắng. Môi trường ở đây chuyên nghiệp, kỹ thuật tiên tiến, và mọi người đều rất giỏi. Lúc đầu, tôi như “cá lạc giữa đại dương”, lúng túng với phần mềm mô phỏng, ngôn ngữ kỹ thuật và quy trình vận hành dây chuyền.
May mắn thay, có anh Hoàng — kỹ sư trưởng của phòng cơ điện — nhận làm người hướng dẫn. Anh trầm tính, nghiêm khắc, nhưng không ngại chỉ dạy.
Một lần tôi lắp sai khớp nối dẫn động trong bản thiết kế mẫu, khiến cả nhóm phải tháo ra làm lại. Tôi đã xin lỗi, cúi đầu đến đỏ mặt. Nhưng anh chỉ vỗ vai:
“Lỗi là để học. Vấn đề là em dám sửa, và không bao giờ để nó lặp lại.”
Tôi không để bản thân thất vọng thêm lần nữa. Tôi bắt đầu làm thêm cả buổi tối, tự học thêm SolidWorks, AutoCAD, đọc sách kỹ thuật, xem video về mô hình tự động hóa công nghiệp. Dù mệt, nhưng chưa bao giờ tôi thấy bản thân tiến bộ rõ rệt đến thế.
Cuối kỳ thực tập, phòng kỹ thuật được giao nhiệm vụ thiết kế hệ thống băng chuyền tự động cỡ nhỏ cho một nhà máy đối tác. Do áp lực thời gian, anh Hoàng đã chia nhỏ từng hạng mục cho các thành viên — và tôi, bất ngờ được giao mô hình sơ đồ điện cho khối cảm biến.
Tôi mất hơn 5 đêm, vẽ – kiểm tra – sửa lại – thử nghiệm mô phỏng. Tới hôm thuyết trình, tôi run bần bật, nhưng mọi thứ diễn ra trơn tru. Sau buổi họp, anh Hoàng kéo tôi ra một góc:
“Bản mô phỏng của em sạch sẽ, logic và sát thực tế. Rất khá. Không nghĩ mới chỉ là sinh viên.”
Tôi mỉm cười, lần đầu thấy bản thân có giá trị trong thế giới kỹ thuật vốn khô khan và khắc nghiệt.
Sau khi tốt nghiệp, tôi được công ty chính thức mời về làm việc toàn thời gian, với mức lương khởi điểm cao hơn mặt bằng chung. Không chỉ vậy, tôi còn được lựa chọn học thêm một chứng chỉ quốc tế về tự động hóa do công ty tài trợ 100%.
Nhưng điều bất ngờ hơn cả — chị Lan lại chính là người đề xuất tôi cho một suất học bổng trao đổi 6 tháng tại Hàn Quốc, đối tác kỹ thuật của công ty.
Chị bảo:
“Cơ hội này không dành cho người giỏi nhất, mà dành cho người kiên trì nhất. Em chính là người đó.”
Tôi gần như bật khóc. Chuyến tàu hôm ấy, chỉ là vài giờ ngắn ngủi — nhưng lại mở ra một hành trình mà có nằm mơ tôi cũng không tưởng tượng nổi.
6 tháng tại Hàn Quốc là hành trình học hỏi khắc nghiệt nhưng đầy ý nghĩa. Tôi được làm việc trong phòng thí nghiệm tự động hóa, tiếp cận với robot công nghiệp, và học cách người ta quản lý kỹ thuật và con người đồng thời.
Khi trở về, tôi quyết định khởi động một dự án cá nhân, cùng một vài đồng nghiệp trẻ: phát triển hệ thống giám sát nhiệt độ kho lạnh ứng dụng cho các hộ nông dân nhỏ lẻ — giúp họ bảo quản nông sản tốt hơn mà không cần thiết bị đắt tiền.
Dự án ấy giành giải Ý tưởng sáng tạo cấp thành phố, được một quỹ khởi nghiệp đầu tư bước đầu. Tôi không ngờ rằng, từ một đứa con nhà nông nghèo từng chỉ mong đủ tiền đóng học phí, mình lại có thể làm được điều gì đó quay lại giúp người dân quê mình.
Ba năm sau, tôi có dịp quay lại Hà Nội để dự một hội nghị kỹ thuật. Tình cờ, khi đi dọc sân ga để bắt chuyến tàu vào Nam công tác, tôi thấy một bóng dáng quen thuộc — chị Lan đang dắt tay một cậu bé chừng 3 tuổi, tay kia xách vali.
Tôi bước tới, cười:
“Lâu quá không gặp, chị Lan.”
Chị quay lại, mắt sáng rỡ:
“Trời ơi… Tuấn? Trời đất ơi! Em khác quá! Trông giống một kỹ sư nước ngoài rồi ấy!”
Tôi cười, cúi xuống bắt tay cậu bé:
“Cháu lớn rồi nhỉ. Lúc gặp lần trước còn chưa ra đời cơ.”
Chị gật đầu, mắt long lanh:
“Mỗi lần nhắc đến người từng nhường vé cho mẹ con chị, chị lại thấy may mắn lắm. Chị không bao giờ nghĩ… hành động nhỏ ấy lại tạo nên điều lớn lao đến vậy.”
Tôi nhìn con tàu đang chuẩn bị lăn bánh, khẽ nói:
“Em cũng không ngờ… Nhưng có lẽ, điều kỳ diệu luôn bắt đầu từ sự tử tế, phải không chị?”
Ngày tôi lên tàu lần nữa, tôi vẫn là tôi — nhưng không còn là cậu sinh viên nghèo của ba năm trước. Tôi mang theo những bài học, những kỷ niệm, và hơn hết là niềm tin rằng: một hành động tử tế, dù nhỏ đến đâu, cũng có thể thay đổi số phận — không chỉ của người khác, mà chính của mình.
