“Mẹ chồng đứng trước cửa bếp, đặt tờ 50 nghìn lên bàn rồi nói:
– Sáng nay nhà có khách. Mẹ mời mười người, con đi chợ lo bữa cơm cho tươm tất.”
Tôi nhìn tờ tiền nhỏ bé nằm chỏng chơ giữa bàn như một lời thách thức. Bốn năm sống làm dâu, lần đầu tôi thấy mình bị đẩy vào thế… không thể lùi.”
Sáng sớm, khi tôi vừa dọn xong bếp và định tranh thủ pha cho mình ly cà phê, mẹ chồng đã bước vào với dáng vẻ bận rộn khác thường. Trên tay bà là tờ tiền gấp tư, bà đặt mạnh xuống bàn ăn:
– Sáng nay có việc quan trọng. Mẹ mời mười khách trong hội bạn cũ, mấy bác trong phường. Con lo cho mẹ một bữa cơm trưa đàng hoàng nhé.
Tôi chưa kịp hỏi gì thì bà chỉ tờ tiền:
– Đây, 50 nghìn. Con lo liệu cho khéo.
Tôi sững người. Mười người ăn, bao gồm cả nhà tôi là mười ba. Bữa cơm trưa, “tươm tất” như lời mẹ chồng nói, mà với… 50 nghìn?
– Mẹ ơi, giờ cái gì cũng đắt đỏ, làm sao…
– Mẹ nói rồi, lo liệu cho khéo. Người phụ nữ giỏi là phải biết xoay xở. Ngày xưa mẹ từng đãi đám giỗ bằng gạo độn khoai, vẫn được khen nức nở. Không khéo thì học hỏi thêm. Có vậy sau này mới gánh vác gia đình được.
Nói rồi bà quay đi, để tôi đứng chết trân.
Tôi là con dâu thứ, chồng tôi là út. Bốn năm làm dâu, tôi quen với cách nói cạnh khóe, “thử thách” khéo léo của mẹ chồng. Nhưng chưa lần nào bà đưa ra bài toán khó đến vậy.
Tôi nghĩ đến chợ, đến giá cá, thịt, rau… rồi mở tủ lạnh kiểm tra. Trống rỗng.
Tôi không phải người dễ đầu hàng. Dù tủ lạnh trống trơn, nhưng trong bếp còn gạo, dầu ăn, và ít gia vị. Tôi kiểm tra lại mọi thứ trong nhà như một người lính rà phá bom mìn.
“Được rồi”, tôi nghĩ. “Nếu không thể dùng tiền mua nguyên liệu đủ món, thì phải biến hóa từ thứ mình có.”
Tôi lấy xe ra chợ, mang theo 50 nghìn trong túi. Trên đường đi, tôi ghé qua sạp quen mua:
-
5 quả trứng gà loại nhỏ (12k)
-
Một bó rau muống (5k)
-
Một miếng đậu hũ trắng lớn (5k)
-
2 lạng lòng gà gồm gan và mề (18k)
-
Một củ cà rốt, một củ cải trắng (5k)
-
Gia vị (ớt, tỏi, hành tím) mua lẻ (5k)
Tổng cộng: 50k tròn.
Trở về nhà, tôi bắt đầu kế hoạch “biến không thành có”.
Tôi rửa sạch lòng gà, bóp với muối và giấm cho hết mùi, rồi cắt nhỏ. Sau đó xào sơ với hành tỏi, thêm ít nước mắm, hạt nêm. Tôi dùng lòng gà này làm phần chính cho món cháo lòng rau củ – nấu cùng cà rốt và củ cải trắng cắt hạt lựu. Món này sẽ dễ ăn, nấu loãng một chút, đủ cho cả bàn lớn.
Trứng gà tôi đánh đều với hành lá, nêm gia vị, hấp lên thành món trứng hấp mềm – vừa đơn giản, vừa đẹp mắt.
Rau muống luộc – món rau truyền thống, dễ ăn. Phần nước luộc rau giữ lại để làm canh.
Miếng đậu hũ tôi cắt vuông nhỏ, chiên giòn rồi chưng với nước tương, đường, ớt băm – thành món đậu hũ rim cay ngọt.
Tôi dọn cơm trắng đầy nồi – gạo nhà tự có, không tốn thêm.
Dưới bàn tay tôi, bữa cơm gồm:
-
Cháo lòng rau củ
-
Trứng hấp mềm
-
Rau muống luộc + nước chấm tỏi ớt
-
Đậu hũ rim cay ngọt
-
Canh rau muống (từ nước luộc)
Không món nào là “cao lương mỹ vị”, nhưng tất cả được bày biện khéo léo, đủ màu sắc: vàng óng trứng, xanh rau, nâu sậm đậu, trắng đục cháo… nhìn vào không hề “rẻ tiền”.
Đúng 11 giờ 30, khách bắt đầu đến. Các cô bác, bạn của mẹ chồng – phần lớn là người cùng thời, người mặc áo dài, người mặc đồ bộ nhưng ai cũng chải chuốt.
Tôi tươi cười chào đón, xếp dép ngay ngắn, rót nước, mời ngồi. Mẹ chồng nhìn tôi, không nói gì, chỉ liếc qua bàn ăn.
Khi tôi bưng mâm lên, từng món được đặt lên bàn một cách trang nhã. Những ánh mắt bắt đầu có sự ngạc nhiên.
– Ô, trứng hấp hả con? Nhìn mềm quá ha!
– Cháo lòng nè, trời nóng ăn cháo mát bụng ghê!
– Đậu hũ rim thơm ghê, ai làm vậy?
Mẹ chồng ngồi đầu bàn, im lặng nhìn. Khi bữa ăn bắt đầu, mọi người vừa ăn vừa gật gù.
– Cơm ngon nha! – Một bác tóc bạc lên tiếng – Nhẹ bụng mà vừa miệng, hợp tuổi tụi tui quá!
Một bác khác tiếp lời:
– Không cần thịt cá gì nhiều, như vầy là khéo rồi! Dâu út nấu đó hả?
Tôi chỉ mỉm cười, đáp nhỏ:
– Dạ, con nấu đơn giản thôi ạ.
Mẹ chồng vẫn không nói gì. Nhưng tôi để ý, bà ăn hết phần cháo trong chén, rồi lấy thêm một ít đậu rim. Tay bà nhấc chén nước mắm lên nếm, gật nhẹ đầu.
Lúc dọn dẹp, tôi nghe một bác nói nhỏ với mẹ chồng:
– Con dâu út khéo tay ha chị. Mà nghe đâu chị chỉ đưa có 50 nghìn?
Tôi đỏ mặt. Nhưng mẹ chồng chỉ cười nhẹ:
– Ừ, thử nó một chút. Mà nó làm được thiệt.
Buổi trưa hôm đó trôi qua êm đềm hơn tôi tưởng. Các cô bác lần lượt ra về trong tiếng cười, lời cảm ơn, và ánh mắt thân thiện dành cho tôi – người con dâu mà họ ít khi gặp.
Tôi rửa chén, lau bàn, dọn dẹp sạch sẽ. Căn bếp trở lại sự yên tĩnh thường nhật. Chỉ còn tôi và mẹ chồng.
Bà ngồi ở bàn, tay cầm ly nước chè, ánh mắt nhìn xa xăm ra sân trước. Tôi chần chừ rồi bước lại:
– Mẹ, con xin lỗi nếu bữa cơm chưa được như mong muốn của mẹ…
Mẹ chồng không trả lời ngay. Bà chỉ nhìn tôi một lát, rồi nói:
– Hồi nãy có bác hỏi, con nấu hết bao nhiêu. Mẹ không biết nói sao. 50 nghìn… đúng là quá ít. Mẹ cũng không nghĩ con làm được.
Tôi mím môi, không biết nên buồn hay vui. Nhưng giọng bà bất ngờ mềm lại:
– Mẹ thử con. Vì thật lòng mẹ muốn biết… con có phải kiểu phụ nữ chỉ biết than trách hay không.
Tôi im lặng. Một cảm giác gì đó nghèn nghẹn trong ngực.
– Mẹ biết, từ trước giờ mẹ không dễ chịu với con. Mẹ không phải mẫu mẹ chồng hiền hậu gì cho cam. Nhưng hôm nay… mẹ nhìn lại. Có thể… mẹ sai.
Tôi ngẩng lên, bối rối.
Mẹ chồng tiếp:
– Lúc mẹ bằng tuổi con, mẹ cũng từng bị mẹ chồng thử thách kiểu vậy. Mẹ đã khóc, đã trách. Nhưng rồi chính những lúc bị dồn vào đường cùng, mới học được cách đứng vững.
– Con nghĩ nếu mẹ đưa con 500 nghìn thay vì 50 nghìn, con sẽ vẫn nấu bữa cơm ngon. Nhưng có thể… con sẽ không sáng tạo đến vậy.
Tôi không ngờ mẹ chồng lại nói những lời này. Có gì đó trong tôi như được cởi trói. Nhưng khoảnh khắc ấy chưa kéo dài, thì…
Chiều hôm đó, chồng tôi đi làm về. Anh cười, ôm tôi từ phía sau trong bếp:
– Nghe nói hôm nay em lập kỳ tích hả?
Tôi cười nhẹ, kể lại sơ sơ mọi chuyện. Nhưng khi anh nghe tôi nói: “Mẹ chỉ đưa đúng 50 nghìn”, mặt anh bỗng đổi sắc.
– Em chắc không?
– Chắc chứ. Mẹ đặt lên bàn trước mặt em. Tờ 50 nghìn cũ.
Chồng tôi cau mày, rồi vào phòng lục tủ mẹ. Tôi hoảng hốt chạy theo:
– Anh làm gì vậy?
Anh im lặng. Một lát sau, anh lôi ra một phong bì màu trắng, mở ra. Trong đó là… 5 tờ 50 nghìn, còn mới nguyên.
– Mẹ nói với anh là để sẵn cho em 250 nghìn. Dặn anh đừng can thiệp, để em tự xoay sở bữa cơm đầu tiên đãi khách lớn. Nhưng hóa ra…
Tôi chết lặng. Mẹ chồng đã nói chỉ 50 nghìn, và quả thực… bà chỉ đưa một tờ duy nhất. Bốn tờ còn lại vẫn nằm trong phong bì, trong tủ.
Tôi hiểu. Đây không chỉ là một thử thách – mà là một cuộc kiểm tra tinh thần. Và có thể… là một sự tính toán.
Tối đó, tôi ngồi đối diện mẹ chồng trong phòng khách. Căn nhà yên ắng. Chồng tôi đã nói hết những gì anh phát hiện. Mẹ chồng không bất ngờ. Bà chỉ thở dài.
– Ừ. Là mẹ làm vậy.
– Tại sao mẹ lại… thử con bằng cách đó?
– Vì mẹ cần biết, con là người chạy đi tìm giúp đỡ khi gặp khó, hay là người tìm cách giải quyết trong khả năng.
Tôi nghẹn giọng:
– Nhưng… nếu con bỏ cuộc thì sao? Nếu con cảm thấy nhục nhã vì bị thử thách như vậy?
Mẹ chồng nhìn tôi, không gay gắt, cũng không né tránh:
– Thì mẹ sẽ biết con không đủ sức đi cùng con trai mẹ đến cuối đời.
Câu nói ấy sắc như dao, nhưng lần này tôi không thấy tổn thương. Tôi hiểu, có lẽ từ sâu trong lòng, mẹ chồng luôn mang nỗi sợ: sợ con trai bà chọn sai người. Sợ cuộc đời con dâu chỉ dựa vào thuận tiện, không có sức bền.
Tôi đứng dậy, chậm rãi nói:
– Mẹ à, con có thể không khéo bằng mẹ. Nhưng con chưa từng bỏ bữa cơm nào của gia đình. Con có thể không giỏi nhất, nhưng con luôn cố gắng.
Một lúc sau, mẹ chồng đặt ly nước xuống bàn, rồi nói:
– Từ giờ mẹ không thử con nữa. Mẹ không cần nữa. Hôm nay, mẹ đã thấy rõ.
Bà bước lại gần, bất ngờ ôm tôi vào lòng.
Lần đầu tiên trong bốn năm làm dâu, tôi cảm nhận được cái ôm ấy – không còn sự lạnh lùng, mà là sự thừa nhận.
Tôi đứng lặng. Đôi vai tôi run nhẹ. Không phải vì tức tưởi, mà vì nhẹ nhõm.
Tối đó, trong bữa cơm gia đình, mẹ chồng gắp thêm cho tôi một miếng cá. Chồng tôi nhìn, cười nhỏ. Anh không nói gì, nhưng tay nắm lấy tay tôi dưới bàn.
Tôi không biết những ngày sau sẽ ra sao. Nhưng tôi biết, sau bữa cơm “50 nghìn” đó, đã có điều gì đó thật sự thay đổi – không chỉ là cách mẹ chồng nhìn tôi, mà cả cách tôi hiểu mẹ.
Có những bài học trong đời… không đến bằng giảng giải, mà bằng thử thách.
