Chiếc bưu kiện nhỏ được đặt trước cửa nhà đúng vào buổi chiều thứ Sáu, không ai biết nó từ đâu đến. Khi mở ra, thứ bên trong khiến hai chị em nhà họ Nguyễn ngã quỵ, nước mắt tuôn như mưa… Nhưng đáng tiếc, có những giọt nước mắt chỉ rơi khi đã quá muộn.
Căn nhà mái ngói đỏ ở ngoại ô Hà Nội từng là tổ ấm của bà Tâm – một người mẹ đơn thân tần tảo nuôi hai cô con gái lớn khôn. Cả cuộc đời bà dành dụm từng đồng, làm lụng quần quật, chỉ mong hai con được học hành đàng hoàng và có tương lai tốt đẹp. Không chồng, không ai bên cạnh, bà Tâm lặng lẽ chịu đựng mọi nỗi vất vả vì tin rằng: “Con cái là chỗ dựa cuối đời.”
Hai con gái bà – Ngọc và Hạnh – đều đã trưởng thành, có công việc ổn định. Cưới chồng, sinh con, cuộc sống tươm tất. Dù vậy, tình cảm giữa họ và mẹ dần phai nhạt theo năm tháng. Lời hỏi han thưa dần. Cuộc điện thoại chỉ đến khi cần gì đó. Nhưng bà Tâm không oán trách. Với bà, chỉ cần thấy con cháu mạnh khỏe là đủ.
Cuốn sổ tiết kiệm 600 triệu là tất cả tài sản của bà sau cả đời vất vả. Khi cảm thấy sức khỏe yếu đi, bà quyết định chia phần, để tránh anh em bất hòa sau này. Trong đầu bà, một điều đơn giản thôi: “Ngọc là chị, đã có nhà chồng đỡ đần. Còn Hạnh – em út, chồng mất sớm, nuôi hai đứa nhỏ. Phải giúp nó nhiều hơn một chút.”
Thế là bà chia: Ngọc 200 triệu, Hạnh 400 triệu.
Không ngờ, chính quyết định ấy lại là ngọn lửa thiêu rụi mái ấm cuối cùng của bà.
**
“Cái gì? Mẹ chia như vậy mà cũng gọi là công bằng à?” – Ngọc gào lên khi cầm quyển sổ. “Con không phải con ruột mẹ chắc? Mẹ thiên vị nó thì mẹ về ở với nó luôn đi!”
Hạnh im lặng, không bênh, không giải thích. Cô hiểu chị cả nóng tính, nhưng cũng không ngờ lại dữ đến thế.
Bà Tâm chỉ lặng lẽ nói: “Mẹ có lý do của mẹ. Con có nhà chồng, có xe, có lương cao. Em con khổ hơn, mẹ chỉ muốn nó bớt gánh nặng…”
“Vậy thì mẹ dọn khỏi nhà con ngay. Từ nay đừng gọi con là con gái nữa.” – Ngọc lạnh lùng nói như đóng đinh.
Bà Tâm chết lặng. Cái tát không hình mà đau hơn bất kỳ đòn roi nào. Một tuần sau, Hạnh – người từng nhận được phần hơn – cũng từ chối không cho bà ở lại. “Con không muốn chị nói con cướp của mẹ. Mẹ về quê đi, nhà mình có thể bán để chia cho công bằng.”
Hai đứa con bà nuôi hơn 30 năm, cuối cùng lại cùng một giọng nói đuổi bà đi.
Bà Tâm khăn gói ra khỏi nhà con gái, chỉ mang theo một túi đồ, một chiếc áo len cũ và quyển sổ tiết kiệm đã rút sạch.
Không ai biết bà đi đâu. Chỉ biết sau ngày hôm đó, mọi liên lạc đều cắt đứt. Không ai tìm, cũng chẳng ai gọi. Hai chị em như thể xóa mẹ khỏi cuộc đời.
**
Hai tháng sau.
Một chiều thứ Sáu, khi cả nhà đang chuẩn bị ăn cơm, một người giao hàng đến trước cửa nhà Ngọc.
“Cho hỏi chị là Nguyễn Thị Ngọc?”
“Vâng, tôi đây.”
“Có bưu kiện gửi chị. Không đề tên người gửi. Ghi rõ: ‘Chỉ mở khi cả hai chị em có mặt.’”
Ngọc khó chịu. Nhưng vì tò mò, cô gọi Hạnh đến. Cả hai người đứng trước hộp giấy được buộc cẩn thận. Tim họ bỗng đập nhanh hơn, không hiểu vì lý do gì.
Khi mở ra, thứ đầu tiên hiện ra là một xấp giấy màu vàng, trên cùng là bức thư tay với nét chữ run rẩy quen thuộc.
“Gửi Ngọc và Hạnh – hai đứa con mà mẹ yêu nhất trên đời…
Nếu các con đang đọc lá thư này, nghĩa là mẹ đã không còn làm phiền các con nữa. Mẹ xin lỗi vì đã chia tiền không công bằng. Nhưng mẹ không chia theo giá trị đồng tiền. Mẹ chia theo gánh nặng mà mỗi đứa đang mang.
Ngọc – con có thể nghĩ mẹ bất công, nhưng con đâu biết bao lần mẹ tự hào vì con giỏi giang, làm ra tiền. Còn Hạnh – con gái mẹ, mẹ biết con chẳng bao giờ đòi hỏi. Nhưng cái nhìn cam chịu của con làm mẹ đau hơn trăm ngàn lời oán trách…”
Hai chị em sững sờ. Lá thư tiếp tục kể lại từng chi tiết nhỏ mà họ chưa từng nghe. Rồi đến một phần cuối cùng khiến tim họ thắt lại:
“Trong hộp còn lại là bản di chúc mẹ mới lập trước khi rời đi. Mẹ không có gì ngoài chút bảo hiểm nhân thọ 800 triệu mẹ mới được nhận nhờ một hợp đồng mẹ đóng góp mấy năm nay.
Mẹ đã quyết định:
– 100 triệu để lập một quỹ từ thiện mang tên bà Nguyễn Thị Tâm.
– 200 triệu cho viện dưỡng lão nơi mẹ sống những ngày cuối.
– Phần còn lại, mẹ để lại cho…”
Ngọc và Hạnh nhìn nhau, toàn thân lạnh buốt.
Hai chị em Ngọc và Hạnh run rẩy mở tiếp lá thư. Nét chữ của mẹ họ ngày một nghiêng ngả, từng dòng như khắc vào tâm can:
“…Phần còn lại, mẹ để lại cho các con – không phải vì tiền, mà vì mẹ muốn các con học lại cách sống với nhau, yêu thương nhau, và tha thứ cho nhau.
Mẹ không buồn vì bị đuổi ra khỏi nhà. Mẹ chỉ buồn vì thấy các con để đồng tiền quyết định máu mủ.
Nếu còn có thể, hãy đến gặp mẹ lần cuối. Nhưng nếu không muốn, mẹ vẫn hiểu…
Yêu các con,
Mẹ.”
Bên dưới lá thư là tấm giấy chứng nhận khai tử. Dòng chữ “Nguyễn Thị Tâm – mất ngày 3/7” khiến hai chị em chết lặng. Thì ra, mẹ họ đã mất cách đây gần một tháng, mà không ai hay biết.
Kèm theo đó là địa chỉ một viện dưỡng lão ở tỉnh Hòa Bình – nơi bà sống trong những ngày cuối đời.
**
Ngọc buông lá thư, nước mắt lã chã rơi xuống bàn. Cô từng nghĩ mình mạnh mẽ, từng cho rằng việc mẹ chia ít cho mình là bất công. Nhưng giờ đây, khi mọi thứ đã quá muộn, cô mới nhận ra điều đắt giá nhất bà để lại – không phải tiền, mà là sự hi sinh thầm lặng.
Hạnh ngồi kế bên, khóc nức nở như một đứa trẻ. Cô trách mình hèn nhát, khi không đủ can đảm giữ mẹ lại, chỉ vì sợ bị chị hiểu lầm. Cô luôn nghĩ thời gian còn dài, rằng khi mọi việc nguôi ngoai sẽ dẫn mẹ về. Nhưng thời gian không đợi ai. Mẹ cô đã ra đi trong lặng lẽ, trong sự tuyệt vọng.
Không ai nói gì thêm. Hai chị em chỉ im lặng thu dọn mọi thứ trong hộp. Ngoài lá thư và bản di chúc, còn có một chiếc khăn len cũ – thứ bà từng đan năm ngoái, nói sẽ để dành cho “ngày gió trở mùa”.
**
Sáng hôm sau, họ lên đường đến Hòa Bình. Con đường quanh co uốn lượn qua những triền núi, sương sớm giăng mờ, như một bức tranh buồn. Đến viện dưỡng lão, họ gặp bác Quý – người quản lý trung tâm.
“Bà Tâm ở đây được gần hai tháng. Bà ít nói, hay ngồi nhìn ra sân vườn. Có lần tôi hỏi sao bà không về với con cháu, bà chỉ cười: ‘Tôi không muốn làm phiền. Chúng nó còn trẻ, còn cuộc sống. Tôi ở đây… bình yên rồi.’”
Ngọc siết chặt tay, nước mắt lại trào ra. Bình yên? Không ai có quyền chọn cái bình yên như thế khi cả đời chỉ mong được nương tựa con cháu.
Bác Quý dẫn họ ra phía sau vườn – nơi có một góc nhỏ, dưới cây lựu già. Trên bia đá khắc dòng chữ đơn sơ:
“Nguyễn Thị Tâm – 1949–2025. Một đời làm mẹ.”
Không một vòng hoa. Không nén nhang. Không người thân tiễn đưa.
Hạnh khuỵu xuống, ôm lấy tấm bia như ôm chính mẹ. Ngọc đứng phía sau, tay run run đặt bó hoa cúc trắng – lần đầu tiên, nhưng cũng là lần cuối cùng cô mang hoa đến cho mẹ.
**
Trên đường về, hai chị em không nói gì. Mỗi người đều chìm trong những suy nghĩ, những dằn vặt không thể gọi tên.
Tối hôm đó, Ngọc lấy hộp bưu kiện ra, lật lại từng thứ một. Dưới đáy hộp, cô vô tình phát hiện một cuốn sổ tay nhỏ, kèm theo một tờ giấy bạc gấp gọn.
Cuốn sổ ghi chi chít những dòng:
“Mua thuốc cho Hạnh hồi sinh bé thứ hai – 2 triệu.”
“Đưa Ngọc đóng học phí đại học – 5 triệu.”
“Chuyển tiền ủng hộ Ngọc mua xe máy đi làm – 8 triệu.”
“Lén gửi cho Hạnh 3 triệu tháng này vì thấy nó gầy quá…”
Trang cuối là dòng:
“Cả đời mẹ chỉ biết lo cho các con. Giờ đây mẹ xin lỗi, vì đã không dạy các con hiểu nhau hơn…”
Ngọc bật khóc, ôm cuốn sổ như báu vật. Hạnh từ phòng bên chạy sang, hai chị em ôm nhau nức nở. Không ai còn giữ thể diện hay lý lẽ, chỉ có nỗi đau của những đứa con đã đánh mất người mẹ vĩ đại nhất trong đời.
**
Sau hôm đó, họ về lại ngôi nhà cũ của mẹ – nơi đã bị bỏ hoang sau khi bà ra đi. Hai chị em sửa sang lại, quyết định lập một quỹ mang tên mẹ: “Quỹ Nguyễn Thị Tâm – Giúp đỡ người già neo đơn.”
Không phải để xoa dịu lương tâm. Mà là để chuộc lại phần nào những tháng ngày đã mất, những lần họ ngoảnh mặt quay lưng với chính người đã sinh ra mình.
Hàng năm, vào ngày giỗ mẹ, họ không tổ chức linh đình, không mâm cao cỗ đầy. Chỉ là một nén nhang, một đĩa xôi, và một lời khấn:
“Con xin lỗi mẹ. Con nhớ mẹ nhiều lắm.”
Có những sai lầm không thể sửa, chỉ có thể sống với nó đến hết đời. Có những mất mát không đo bằng nước mắt, mà bằng khoảng trống vĩnh viễn trong tim.
Đừng để đến lúc nhận ra, thì người duy nhất luôn yêu bạn vô điều kiện – đã không còn bên bạn nữa.