Về muộn 5 tiếng, vừa bước vào cửa, tôi bị mẹ chồng quát lớn: “12 người đang đợi mày nấu cơm!” – Tôi nhìn quanh, thấy tất cả họ hàng nhà chồng đang ngồi lặng thinh, ánh mắt chĩa về phía tôi. Không một ai hỏi lý do tôi đến trễ, kể cả chồng tôi. Trong khoảnh khắc ấy, tôi đặt túi đồ xuống, tiến thẳng vào bếp – nhưng không phải để nấu cơm. Tôi mở tủ, gom hết nguyên liệu lại, rồi… thản nhiên bỏ hết vào thùng rác. Cả nhà sững sờ. Đó là khoảnh khắc tôi buộc họ phải nhìn lại chính mình.
Tên tôi là Mai. Tôi 29 tuổi, làm nhân viên chăm sóc khách hàng cho một công ty viễn thông, và đã kết hôn với Dũng được hơn 2 năm. Dũng là người đàn ông điềm đạm, yêu chiều vợ – nhưng lại thiếu bản lĩnh khi đứng giữa vợ và mẹ. Mẹ chồng tôi, bà Thanh, là người phụ nữ “quyền uy” trong nhà, với một kiểu tư duy truyền thống: dâu là để phục vụ. Mỗi lần nhà có giỗ chạp, sinh nhật, họp mặt, tôi gần như là người duy nhất trong bếp, lo từ khâu chợ búa đến rửa bát cuối cùng, trong khi mười mấy người phụ nữ khác – cả cô, dì, cháu gái – thảnh thơi ngồi chơi, chờ ăn.
Hôm ấy là ngày giỗ ông nội chồng. Tôi đã xin nghỉ một buổi sáng để đi lấy kết quả khám bệnh cho mẹ ruột – bà vừa mới trải qua một đợt điều trị khối u. Do kẹt xe và bệnh viện quá đông, tôi về muộn hơn dự tính. Đến khi về đến nhà chồng thì đồng hồ đã điểm gần 5 giờ chiều.
Cửa vừa mở ra, tôi chưa kịp cất lời, mẹ chồng đã sấn tới, gằn giọng như hét:
– 12 người đang ngồi chờ mày nấu cơm đấy! Về cái giờ này thì ai ăn ai uống cái gì? Mày coi nhà này là cái chợ à?
Không một ai lên tiếng. Cô Ba ngồi ghế sofa nhìn tôi cười khẩy. Dì Út lặng thinh uống nước trà. Chồng tôi thì đứng nép một bên, ánh mắt lảng tránh, không hề mở miệng.
Tôi siết chặt tay. Cổ họng nghẹn lại. Không phải vì bị quát, mà vì nỗi thất vọng dâng lên như sóng. Tôi đã vì nhà chồng mà nhẫn nhịn rất nhiều. Có lần đang sốt 39 độ, vẫn cố đứng nấu nướng cho buổi họp mặt. Có lần về quê chồng, ba ngày liên tục chỉ mình tôi đi chợ, dọn dẹp, giặt giũ, trong khi những người phụ nữ khác ung dung nằm võng bấm điện thoại.
Họ coi đó là “bổn phận”. Tôi từng cố gắng để dung hòa, để sống tốt, để được ghi nhận. Nhưng đáp lại chỉ là những ánh nhìn soi mói và những lời nói lạnh lùng.
Lúc ấy, tôi không nói gì. Chỉ lặng lẽ cởi giày, bước vào bếp. Mọi người tưởng tôi đang bắt đầu công việc. Nhưng không. Tôi mở tủ lạnh, lấy hết thịt cá, rau củ, đập trứng gà, rồi ném tất cả vào túi rác. Lặng lẽ, dứt khoát.
Mẹ chồng tôi như bị điện giật, la toáng lên:
– Mày làm cái gì đấy?! Điên à?!
Tôi vẫn im lặng. Sau đó quay người lại, nhìn từng người trong căn phòng ấy, lần đầu tiên trong đời – với ánh mắt bình thản nhưng kiên quyết:
– Từ giờ trở đi, tôi không nấu thêm bất kỳ bữa cơm nào trong căn nhà này nữa. Các người có thể nghĩ tôi hỗn, vô phép. Nhưng tôi không phải người giúp việc. Tôi là vợ Dũng, chứ không phải người hầu của cái nhà này.
Sự im lặng bao trùm căn phòng. Mẹ chồng tôi lắp bắp, nhưng không nói được gì. Dũng bước đến kéo tay tôi, thì tôi nhẹ nhàng rút ra, nhìn anh, bình thản:
– Anh muốn ở lại thì cứ ở. Em về bên nhà mẹ em. Có người vừa ra viện, cần được chăm hơn là những người ngồi chờ ăn rồi chê bai.
Tôi rời đi. Phía sau, tiếng thì thào, bàn tán bắt đầu vang lên.
Đó là lần đầu tiên sau hai năm làm dâu, tôi dám “bật lại” cả nhà chồng. Và cũng là khởi đầu của một chuỗi thay đổi mà không ai trong gia đình họ có thể ngờ đến…
Tôi về lại nhà mẹ đẻ với một túi đồ nhỏ và trái tim nặng trĩu. Mẹ tôi nhìn tôi, vẫn còn yếu sau đợt điều trị, nhưng không hỏi gì nhiều. Bà chỉ nói:
– Cơm chiều mẹ nấu rồi, ăn chút gì đi con.
Tôi gật đầu, nghẹn họng. Suốt bữa cơm, tôi không nhắc một lời nào về chuyện nhà chồng. Nhưng đêm đó, tôi ngồi bên giường mẹ, và lần đầu tiên kể hết. Mẹ chỉ im lặng lắng nghe, rồi nhẹ nhàng:
– Mình sống không phải để được ai thương, mà là để không đánh mất mình. Con làm đúng.
Ba ngày sau, không một ai bên nhà chồng gọi hay nhắn tin cho tôi – kể cả Dũng.
Đến ngày thứ tư, Dũng xuất hiện trước cổng nhà mẹ tôi. Gương mặt anh hốc hác, ánh mắt mệt mỏi. Tôi ra mở cổng, đứng chắn lại:
– Có chuyện gì?
– Em… Em về đi. Mẹ anh bảo… thôi bỏ qua. Cả nhà cũng không nói gì thêm nữa. Chuyện hôm đó… coi như qua.
Tôi cười, không phải vì vui. Mà vì thấy lòng mình thật sự đã khác.
– Về? Để tiếp tục sống như một cái bóng trong nhà anh à? Em mệt rồi.
Dũng lúng túng:
– Nhưng… đó là mẹ anh. Bà vẫn vậy, em biết mà.
– Em biết. Nhưng anh thì sao? Anh vẫn đứng nhìn như vậy mãi à? Em không trách mẹ anh, mà trách anh. Chỉ cần anh đứng ra nói: “Mẹ, Mai cũng có mẹ ruột đang ốm, để con vào bếp.” – chỉ cần vậy thôi, mọi chuyện đã khác. Nhưng anh im lặng. Anh chọn đứng về phía đám đông.
Dũng không đáp lại. Anh cúi đầu, đứng thật lâu, rồi lặng lẽ rời đi.
Tôi quay vào nhà. Tim vẫn đau, nhưng đầu thì rất rõ ràng. Tôi bắt đầu tìm việc mới, xin chuyển công tác về chi nhánh gần nhà mẹ ruột, thuê một căn hộ nhỏ để ở riêng, vừa tiện chăm mẹ, vừa để mình được thở.
Một tuần sau, Dũng nhắn tin:
“Mai, anh xin lỗi. Anh hiểu rồi. Em sống tốt nhé.”
Tôi không trả lời. Không phải vì tôi không còn yêu anh – mà vì tôi không còn yêu bản thân mình như ngày xưa khi bên anh.
Ba tháng sau, mẹ chồng tôi bất ngờ đến gặp tôi ở căn hộ mới. Bà đi cùng cô Ba. Tôi mời họ vào nhà, rót nước, im lặng chờ.
Bà Thanh nhìn quanh căn phòng đơn giản, rồi khẽ nói:
– Mấy tháng nay… không có con, nhà trống vắng thật. Mọi người mới thấy, trước giờ ai là người gánh việc nặng nhất. Cô Ba hôm rồi cũng vào bếp, bị đứt tay. Giờ mới biết… chẳng dễ dàng gì.
Tôi im lặng.
– Mẹ… xin lỗi con. Mẹ quen cái nếp cũ. Nhưng mẹ cũng biết, nếu cứ thế này… thì mất con thật.
Tôi nhìn bà – lần đầu tiên thấy mẹ chồng của mình không còn cái vẻ sắc sảo đầy quyền lực, mà là một người mẹ đang học cách buông xuống cái tôi.
Cô Ba cũng nhẹ nhàng tiếp lời:
– Dũng nó gầy rộc đi. Tụi cô trách nó nhiều lắm. Nhưng chuyện vợ chồng… tụi cô không dám chen vô. Chỉ mong con cho nó và cho tụi cô một cơ hội… thay đổi lại.
Tôi vẫn không trả lời ngay. Nhưng tôi biết, điều tôi cần – không phải là một lời xin lỗi – mà là một hành động thực sự.
Tuần kế tiếp, tôi được mời về ăn cơm nhà chồng. Lần này, mẹ chồng vào bếp cùng tôi. Cô Ba lo rửa rau. Dì Út rửa chén. Dũng thì dọn bàn, chờ sẵn. Không ai ngồi khoanh tay nữa.
Sau bữa ăn, bà Thanh nhìn tôi và nói:
– Bữa nay mẹ thấy nhẹ nhàng hơn nhiều. Hóa ra, chia sẻ việc nhà cũng là một kiểu gắn kết.
Tôi mỉm cười – lần đầu tiên sau rất lâu. Không phải nụ cười của sự nhẫn nhịn, mà là của sự thấu hiểu.
**
Chúng tôi mất ba năm để hiểu nhau. Nhưng có lẽ, sự thay đổi thật sự luôn cần một cú đập mạnh – giống như hôm đó, khi tôi ném cả bữa cơm vào thùng rác. Đôi khi, phá vỡ những điều cũ kỹ không phải để hủy diệt – mà là để dọn đường cho những điều lành mạnh hơn bắt đầu.
