Tôi và vợ, Thảo, là hai kẻ quê mùa chân chất, lên thành phố học rồi bám trụ lại bằng nghề làm văn phòng. Cuộc sống không giàu sang gì, nhưng nhờ cần cù tiết kiệm, sau gần 10 năm chắt bóp từng đồng, chúng tôi cuối cùng cũng xây được một căn nhà nhỏ trên mảnh đất mẹ tôi đứng tên. Mảnh đất ấy là tài sản ông bà nội để lại, mẹ tôi giữ từ ngày cha tôi mất sớm. Vì thế, bao nhiêu năm qua, mẹ ở một mình trong căn nhà cấp bốn tạm bợ trên đất đó, chờ khi tôi đủ điều kiện mới tính chuyện sửa sang.
Căn nhà mới chúng tôi xây không lớn, chỉ chừng hơn 70m², một trệt một lầu, tường sơn trắng và lợp mái tôn giả ngói đỏ. Nhìn thấy nó hoàn thiện, lòng tôi vui không tả nổi – đó là ước mơ của cả tuổi trẻ tôi và Thảo. Căn nhà không chỉ là chốn đi về, mà là minh chứng cho bao năm phấn đấu, nhịn ăn nhịn mặc, sống xa xỉ trong tưởng tượng để đổi lại thực tại vững vàng.
Ngày dọn về nhà mới, tôi hí hửng như đứa trẻ được quà. Mẹ tôi thì im lặng, vẫn cái dáng khòm khòm quen thuộc, ánh mắt khó đoán. Tôi biết mẹ không vui, nhưng không nghĩ đến chuyện quá lớn. Tôi nghĩ bà chỉ đang buồn vì thấy mình già đi, bị “thế hệ trẻ” thay thế, hoặc đơn giản là không quen với nhà lầu, cầu thang và đồ đạc hiện đại.
Nhưng ba hôm sau, sóng gió ập đến bất ngờ.
Hôm ấy, sau giờ tan ca, tôi đang lúi húi chùi chiếc bếp từ mới, còn Thảo thì lau tủ gỗ trên lầu thì mẹ tôi gọi cả hai xuống nói chuyện. Bà ngồi giữa nhà, đôi mắt đỏ hoe. Trên bàn là sổ đỏ mảnh đất. Bà nói:
– Mẹ không chịu được nữa. Từ khi cái nhà này mọc lên, mẹ thấy mình lạc lõng. Đất này là của mẹ, mẹ có quyền quyết định. Tụi bây dọn đi cho mẹ yên.
Tôi chết đứng. Tim tôi như bị dội nước lạnh. Tôi không biết phản ứng ra sao, quay sang nhìn Thảo. Cô ấy vẫn giữ vẻ bình tĩnh lạ thường.
– Mẹ nói gì vậy mẹ? Đây là nhà con xây mà? – tôi lí nhí.
– Nhà con xây thì con đem nó đi chỗ khác mà ở! Còn đất này là của mẹ! – mẹ tôi cao giọng, lôi từ trong túi áo sổ đỏ ra, đặt phịch xuống bàn như một cái tát thẳng vào mặt tôi.
Không khí đặc quánh như khói thuốc. Tôi nghe rõ tiếng tim mình đập. Căn nhà tưởng như tổ ấm lại trở thành nơi đổ vỡ đầu tiên.
Tôi ấp úng:
– Nhưng tụi con bỏ hết tiền… cả trăm triệu tiền công, cả trăm triệu nội thất… Mẹ không thể…
– Tiền là tụi bây bỏ, nhưng đất là của tao! Tao không muốn ở chung nhà với ai hết. Tao già rồi, tao không chịu nổi tiếng cười tiếng nói của tụi bây! – mẹ gào lên, giọng bắt đầu run run.
Tôi chết lặng. Bao nhiêu năm qua, tôi đã luôn nghĩ mình đang làm điều tốt: dành dụm, xây nhà để mẹ con cùng sống sung túc. Nhưng hóa ra tôi chưa một lần hỏi mẹ muốn gì. Căn nhà mới với tôi là giấc mơ, còn với mẹ, có lẽ lại là biểu tượng của sự mất mát – mất đi vị trí chủ nhà, mất đi yên bình, mất đi tuổi già thanh tịnh.
Tôi tưởng Thảo sẽ cãi lại, sẽ trách móc, sẽ giận dữ. Nhưng không. Cô chỉ bước đến gần, cầm lấy tay mẹ, nhẹ nhàng nói:
– Nếu mẹ thấy khó chịu, vợ chồng con dọn đi. Mẹ cứ yên tâm sống ở đây. Nhà ở đâu không quan trọng, miễn là tụi con còn nhau.
Tôi sững sờ.
Mẹ tôi cũng ngạc nhiên, tay khựng lại, không rút ra khỏi tay Thảo. Một khoảng im lặng rất dài trôi qua.
Thảo đứng lên, lặng lẽ đi vào phòng gom ít đồ cần thiết. Tôi bước theo sau như một cái bóng. Tôi không tin nổi – mọi thứ diễn ra quá nhanh. Căn nhà mơ ước bỗng chốc hóa thành nơi không được chào đón.
Ra khỏi cổng, tôi quay đầu nhìn lại. Căn nhà lung linh dưới ánh đèn vàng, đẹp như tranh. Nhưng tôi không còn cảm thấy ấm áp nữa. Lòng tôi vừa trống rỗng, vừa rối ren, vừa nghẹn đắng.
Chúng tôi thuê tạm một căn phòng nhỏ gần chỗ làm. Vợ tôi vẫn nhẹ nhàng, không trách móc, không than thở. Buổi tối cô nấu một bữa cơm đơn giản, vẫn mỉm cười như chẳng có gì xảy ra. Tôi nhìn vợ, vừa thương, vừa biết ơn, vừa thấy mình bất lực.
Tôi gọi cho em gái ở quê, kể qua chuyện. Nó thở dài:
– Chắc mẹ chỉ bộc phát giận thôi, không phải ghét tụi anh đâu. Từ từ rồi mẹ sẽ hiểu.
Tôi chỉ biết ừ. Nhưng trong lòng tôi biết, giữa chúng tôi đã xuất hiện một vết rạn.
Và tôi không biết, liệu có còn đường quay lại không.
Ba tháng sau ngày rời khỏi ngôi nhà do chính tay mình xây nên, cuộc sống của tôi và Thảo dần đi vào guồng mới. Chúng tôi thuê một căn hộ nhỏ, chỉ khoảng 40m², cũ kỹ nhưng đủ tiện nghi. Ban đầu, tôi cứ nghĩ rằng Thảo sẽ buồn, sẽ than trách tôi không bảo vệ được tổ ấm. Nhưng không. Cô ấy vẫn đi làm đều đặn, về nhà nấu cơm, dọn dẹp, nói cười dịu dàng như chẳng có chuyện gì xảy ra.
Thảo chưa từng nhắc lại chuyện ngôi nhà. Chính điều đó lại khiến tôi đau đáu hơn bao giờ hết.
Một tối, khi hai vợ chồng đang ngồi ăn, tôi buột miệng hỏi:
– Em có giận anh không?
Cô ngẩng đầu lên, mỉm cười:
– Vì chuyện gì?
– Vì đã để em bị đuổi khỏi căn nhà tụi mình đổ mồ hôi nước mắt xây nên…
Thảo gắp cho tôi miếng trứng, giọng nhẹ như gió:
– Anh à, em yêu căn nhà đó vì đó là mơ ước của tụi mình. Nhưng nếu nó làm mẹ buồn, thì nó không còn là tổ ấm nữa. Nhà là nơi có anh, không phải nơi có tường và gạch.
Tôi nghe mà mắt cay cay. Tôi nắm tay cô, cảm nhận rõ mình thật may mắn khi có người vợ như Thảo. Nhưng sâu trong lòng tôi vẫn còn một vết đau: sự im lặng của mẹ.
Suốt ba tháng qua, bà không gọi một cuộc điện thoại, không nhắn một dòng. Tôi cũng cố chấp, không chủ động liên lạc. Em gái tôi bảo mẹ dạo này hay ngồi một mình trước hiên nhà, lặng lẽ nhìn xa xăm. Bà vẫn sống trong căn nhà mới, nhưng chỉ ở tầng trệt, khóa kín cầu thang lên lầu.
Rồi một ngày đầu tháng Chín, em gái tôi báo tin: mẹ bị cảm nặng, phải nằm một chỗ.
Tôi xin nghỉ phép, tức tốc chạy về. Nhìn mẹ nằm co ro trên giường, mặt nhợt nhạt, tôi nghẹn ngào:
– Mẹ à… mẹ thấy trong người sao rồi?
Mẹ không trả lời, chỉ khe khẽ quay mặt vào tường. Tôi đắp lại chăn cho bà, rồi lặng lẽ vào bếp nấu cháo.
Chiều đến, Thảo cũng về quê. Cô xách một giỏ cam, vài lọ thuốc cảm và khăn ấm. Gặp mẹ, cô chỉ khẽ nói:
– Mẹ nghỉ ngơi đi, con nấu cháo rồi đút cho mẹ.
Mẹ vẫn không phản ứng, nhưng không gạt đi. Cô ngồi bên giường, nhẹ nhàng đút từng muỗng cháo, tay kia cầm khăn lau trán cho bà. Ánh mắt mẹ dần mềm lại, nhưng vẫn chưa nói gì.
Hai hôm sau, mẹ khỏe hơn. Tôi dọn lại căn bếp, gom rác, sửa bóng đèn. Tối đến, tôi và Thảo ngồi ăn với mẹ, dù không khí vẫn lặng lẽ.
Đến khi dọn mâm xong, mẹ bất ngờ lên tiếng:
– Tụi bây… còn giận mẹ không?
Tôi sững người. Thảo ngẩng đầu, mỉm cười:
– Tụi con chưa bao giờ giận mẹ. Tụi con chỉ sợ mẹ buồn.
Mẹ nhìn xuống, giọng trầm hẳn:
– Hồi đó… mẹ thấy tụi bây xây nhà mà không hỏi mẹ một tiếng, mẹ tủi thân lắm. Mẹ sợ bị bỏ lại… sợ căn nhà mới không còn chỗ cho mẹ…
Tôi nghẹn họng. Thảo khẽ nắm tay mẹ:
– Mẹ ơi… nhà tụi con là để mẹ sống thoải mái hơn, chứ không bao giờ là để mẹ ra ngoài. Con xin lỗi vì đã không hiểu điều đó sớm hơn.
Mẹ bật khóc.
Lần đầu tiên sau nhiều năm, tôi thấy mẹ khóc như một đứa trẻ. Tôi cũng không kìm được nước mắt. Căn nhà ấy chưa bao giờ thiếu cửa, chỉ là trái tim người ở chưa chịu mở.
Ba hôm sau, mẹ nói:
– Nếu tụi bây không ngại… thì về đi. Nhà có ba tầng, mẹ già rồi, cũng cần người bên cạnh. Nhưng lần này, mình cùng sống, chứ không phải chia đôi.
Tôi mỉm cười nhìn Thảo. Cô gật đầu.
Một tháng sau, chúng tôi dọn về lại căn nhà đã xây. Nhưng mọi thứ đã khác: mẹ dọn lên tầng trệt sống, chúng tôi ở tầng hai. Mỗi sáng, Thảo pha sữa cho mẹ, mẹ luộc trứng cho tôi. Mỗi chiều, tôi và mẹ cùng tưới cây, Thảo thì cắm hoa trong phòng khách. Căn nhà không còn là biểu tượng của công sức nữa – mà là nơi của yêu thương được hàn gắn.
Tôi đứng trên ban công nhìn xuống sân, nơi mẹ đang cùng Thảo chăm luống rau nhỏ. Hai người phụ nữ tôi yêu thương nhất đang cười nói râm ran.
Hóa ra, một tổ ấm thực sự không bắt đầu từ mái ngói hay gạch tường. Nó bắt đầu từ lòng vị tha, sự bao dung và cách ta mở lòng với nhau.
Và từ đó, căn nhà mới của tôi – không chỉ là nơi để ở, mà là nơi để sống.
Nơi mỗi người đều có một chỗ, không chỉ về vật chất – mà trong tim nhau.
